تعاریف حسابداری و مرور سرنوشت آن

در این مقاله توضیحاتی کامل در مورد تعاریف حسابداری و دفترداری و همچنین تاریخچه و شیوه پیدایش حسابداری در ایران و جهان ارائه شده است و برای انواع حسابداری مطالبی بیان شده است

تعریف حسابداری و تاریخچه آن

حسابداری بسیار مبحث گسترده ای هست و به شکل های مختلفی بیان و توصیف شده است. علم حسابداری در دسته علوم انسانی جای دارد و در سطح جهانی مخصوصا ایران از بازار کار مناسبی برخوردار است و این امری غیر قابل انکار است. حسابداری در جوامع جهانی و بخصوص کسب و کارها جایگاه قابل توجه و استراتژیکی دارد و از نظر بسیاری از مدیران واحد مالی و حسابداری قلب تپنده هر مجموعه ای به حساب می آید.

تعاریف حسابداری

حسابداری سیستمی است که در آن فرایند جمع آوری اطلاعات، طبقه بندی، ثبت، خلاصه کردن آنها و سپس تهیه گزارش های مالی و صورت های حسابداری در شَمایل و مدل های خاص انجام می‌گیرد و هدف این است که افراد ذینفع داخل سازمان مثل مدیران و یا برون سازمانی مثل سایر شرکت ها، بانکها، دولت و غیره از این اطلاعات استفاده کنند و بهترین تصمیم را بگیرند. حسابداری همانند یک نظام اطلاعات را پردازش می کند، داده‌های خام مالی را دریافت و به آنها نظم می بخشد.

ما حصل نهایی نظام حسابداری، گزارشات و صورت های مالی می باشد که مبنای تصمیم گیری افراد ذینفع (مانند مدیران، سرمایه گذاران، دولت و هر شخص حقیقی و حقوقی) قرار می‌گیرد.

حسابداری عبارت است از ثبت معاملات مالی همراه با ذخیره، مرتب سازی، بازیابی، جمع بندی و ارائه نتایج در گزارش ها و تحلیل های مختلف. حسابداری همچنین یک رشته تحصیلی و حرفه ای است که به انجام آن وظایف اختصاص داده شده است.

از جمله کار های حسابداران شامل موارد زیر است:

• مشاوره در زمینه سیستم های حسابداری
• برنامه ریزی، مشاوره و گزارش مالیات بر درآمد
• حسابرسی صورتهای مالی شرکتها و سایر سازمانها
• ارائه مشاوره عمومی مشاغل
• برنامه ریزی مالی برای افراد

حسابداران دارای طیف گسترده ای از زمینه ها هستند. به طور کلی، توجه به جزئیات جزء کلیدی در حسابداری است، زیرا حسابداران باید بتوانند خطاهای ظریف یا مغایرت ها را در حساب های یک شرکت تشخیص داده و تصحیح کنند. توانایی تفکر منطقی نیز برای کمک به حل مشکلات ضروری است. مهارت های ریاضی مفید هستند اما به دلیل در دسترس بودن رایانه ها و ماشین حساب ها نسبت به نسل های قبلی اهمیت کمتری دارند.

کارهای انجام شده توسط حسابداران در قلب بازارهای مالی مدرن قرار دارد. بدون حسابداری، سرمایه گذاران نمی توانند به اطلاعات مالی به موقع یا دقیق تکیه کنند و مدیران شرکت ها از شفافیت لازم برای مدیریت ریسک ها یا برنامه ریزی پروژه ها برخوردار نیستند. نهادهای نظارتی همچنین برای عملکردهای مهم مانند ارائه نظر حسابرسان در مورد پرونده های سالانه بسیاری از شرکت ها در سراسر جهان به حسابداران متکی هستند. به طور خلاصه، اگرچه گاهی اوقات حسابداری نادیده گرفته می شود، اما برای عملکرد روان امور مالی مدرن بسیار مهم است.

حسابداری یکی از وظایف اصلی تقریباً هر مشاغل است. ممکن است توسط یک حسابدار یا یک حسابدار در یک شرکت کوچک، یا توسط بخش های مالی بزرگ با ده ها کارمند در شرکت های بزرگتر اداره شود. گزارشهای تهیه شده از جریانهای مختلف حسابداری، مانند حسابداری هزینه و حسابداری مدیریتی، در کمک به مدیریت در تصمیم گیری های تجاری آگاهانه بسیار ارزشمند است.

بهترین تعریف حسابداری

حسابداری از دیدگاه های مختلف تعاریف متفاوتی دارد و نمی توان به طور قطع اعلام کرد که بهترین تعریف حسابداری کدام است. در مطالب فوق اعلام شد که حسابداری همان فرایند جمع آوری اطلاعات و طبقه بندی آن، ثبت، خلاصه کردن آنها و سپس تهیه گزارش های مالی است. این تعریف، یک تعریف کامل از ابعاد عملیاتی می باشد.

عده ای دیگر حسابداری را تلفیقی از علم و هنر می نامند که امروزه علاوه بر علم و هنر، تکنیک هم به آن اضافه شده است.

برخی افراد هم حسابداری را زبان تجارت یا زبان کسب و کار می نامند. یک سازمان یا کسب و کار شخصیت زنده نیست و توانایی برقراری ارتباط ندارد. حسابداری است که زمینه برقراری ارتباط کسب و کار با سایرین را فراهم می سازد.

جالب این است که حسابداری از نگاه بعضی از فعالان اقتصادی تعریف دیگری هم دارد. آنها حسابداری را همان گزارشگری مالی می دانند.

حرفه ای که سوابق مالی شرکت را حفظ میکند

حسابداری حرفه ای است که مسئولیت اصلی آن کمک به مشاغل برای حفظ سوابق دقیق و به موقع از امور مالی است. حسابداران مسئول حفظ سوابق معاملات روزانه یک شرکت و جمع آوری آن معاملات در صورتهای مالی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریانات نقدی هستند. حسابداران همچنین خدمات دیگری را ارائه می دهند، مانند انجام ممیزی های دوره ای یا تهیه گزارش های مدیریتی موقتی.

در این مقاله شرکت حسابداری مالی کده سعی دارد مطالب قابل توجهی از مبحث شیرین حسابداری در اختیار شما عزیزان قرار دهد. در ادامه با شرکت حسابداری مالی کده همراه باشید.

منشأ حسابداری چیست؟

حسابداری چیزی فراتر از نگه داشتن لیست بدهی ها و اعتبارات است. این زبان تجارت و در نتیجه همه امور مالی است. ما همیشه اطلاعاتی را از محیط اطراف خود جمع آوری می کنیم که مغز ما سپس آنها را تفسیر می کند. حسابداران پیچیدگی های مالی را به اطلاعاتی تبدیل می کنند که عموم مردم می توانند درک کنند. در این مقاله، ما حسابداری را از ریشه های آن در دوران باستان تا معادل امروزی آن دنبال می کنیم.

تاریخچه حسابداری

حسابداری زبانی است که هزاران سال قدمت دارد و در بسیاری از نقاط جهان مورد استفاده قرار گرفته است. اولین شواهد این زبان از تمدن های بین النهرین در بیش از 7000 سال پیش آمده است. بین النهرین اولین اسناد کالاهای معامله شده و دریافتی را در اختیار داشت، و این فعالیتها مربوط به ثبت اولیه مصریان و بابلیان باستان است. مردم آن روزگار در بین النهرین از روشهای اولیه حسابداری استفاده می کردند و سوابق مربوط به معاملات مربوط به حیوانات، دامها و محصولات را ثبت می کردند.

در هند، فیلسوف و اقتصاد دان چاناکیا کتاب "Arthashastra"  در طول امپراتوری موریان در حدود قرن دوم قبل از میلاد نوشت. این کتاب حاوی توصیه ها و جزئیات در مورد نحوه نگهداری کتاب های ثبت شده برای حساب ها بود

تاریخچه دفترداری یا حسابداری قدیم

دفتر داران به احتمال زیاد در حالی ظاهر شدند که جامعه هنوز از سیستم مبادله برای تجارت (قبل از سال 2000 قبل از میلاد) استفاده می کرد تا اقتصاد نقدی و تجاری دفتری از این زمان ها مانند روایات، با تاریخ و شرح معاملات انجام شده یا شرایط خدمات ارائه شده، می خوانند.

در زیر دو نمونه از ظاهر این نوشته های دفتری را آورده ایم که به شرح زیر است:

1. دوشنبه، 12 ماه دسامبر:

ویلیام اسمالوود (کارگر) متعهد شده است که وقتی برداشت محصول در پاییز به پایان می رسد، در ازای سه جوجه که من امروز آنها را تهیه کردم، یک بسته دانه می دهد.

2. چهارشنبه، 14 ماه دسامبر:

ساموئل تامسون (صنعتگر) موافقت کرد که در ازای یک سال تخم مرغ یک عدد کشو بسازد. پس از اتمام قفسه سینه، تخم ها باید روزانه تحویل داده شوند.

همه این معاملات در دفاتر شخصی نگهداری می شد. در صورت بروز اختلاف، آنها هنگام ارائه پرونده به قاضی مدرک ارائه کردند. اگرچه خسته کننده است، اما این سیستم تفصیل هر توافق ایده آل بود، زیرا دوره های طولانی می تواند قبل از انجام معاملات سپری شود. این مدل حسابداری همان دفتر داری است. در کشور ما نیز حسابداری در ابتدا به این صورت بوده است. شاید هنوز در برخی از کسب و کارها دفترداری ادامه دارد. اگر به مغازه های شهرهای دور افتاده سری بزنید می توانید این مدل حسابداری را هنوز در ایران مشاهده نمایید.

دفترداری جدید و بهبود یافته

وقتی ارزها در دسترس قرار گرفتند و تجار و بازرگانان شروع به ایجاد ثروت مادی کردند، حسابداری تکامل یافت. در آن زمان، مانند اکنون، حس تجارت و توانایی با اعداد همیشه در یک فرد یافت نمی شد، بنابراین تجار بخاطر ترس از ریاضی از دفتردارها استفاده می کردند تا سوابق بدهی و بدهکاران خود را ثبت کنند.

تا اواخر دهه 1400، این اطلاعات به شیوه داستانی با همه اعداد در یک ستون - اعم از پرداخت مبلغ، بدهی یا غیر آن، مرتب شده بود. به این روش حسابداری "یکبار ورود" می گویند.

در اینجا نمونه ای از سیستم تک ورودی حسابدار آورده شده است. می توانید نحوه تنظیم ورودی ها با تاریخ، توضیحات و اینکه آیا آن را نمادها در ستون مبلغ بدهی یا دریافت کرده اند، ببینید.

حسابدار باید توضیحات هر ورودی را بخواند تا تصمیم بگیرد که آیا هنگام محاسبه چیزی به اندازه سود یا زیان ماهانه مبلغ را کسر یا اضافه می کند. این یک روش شمارش وقت گیر و ناکارآمد بود.

تاریخچه حسابداری با راهبان ریاضی دان ( دوران لوکا پاچیولی )

به عنوان بخشی از سنت راهبان فرهیخته که در قرن پانزدهم تحقیقات علمی و فلسفی بالایی انجام می دادند، راهب ایتالیایی لوکا پاچیولی ساختار دفترداری رایج را اصلاح کرد و زمینه را برای حسابداری مدرن فراهم کرد. پاچیولی، که عموماً به عنوان "پدر حسابداری" شناخته می شود نیز از دسته همین راهبان می باشد.

تقریبا زمانی که لوکا پاچیولی ( Luca Pacioli ) در سال ۱۴۹۴ میلادی پایه و اساس اصلی حسابداری را در اروپا برپا می کرد شاید فکر نمی‌کرد که روزی حسابداری تا این حد رشد و پیشرفت داشته باشد.

بهتر است برای درک بیشتر مساله به سالهای قبل از لوکا پاچیولی برگردیم. خوارزمی، دانشمند مشهور ایرانی، برای اولین بار در مورد مفهوم صفر، چگونگی نگارش نشانه‌ای اعداد و شمارش دهی، در رساله ی ” جبر و مقابله ” توضیحاتی را بیان کرد و جالب است که بدانید سیستم دهی فعلی در واقع ترجمه ی این رساله میباشد که توسط لئونارد فیبوناچی در ایتالیا انجام و جهانی شد.

به عبارتی پیشرفت مبحث حسابداری در انتهای قرون وسطی مدیون سوداگران است و به‌ همین خاطر سیستم‌های حسابداری آرام پیشرفت کرد و جایگزین روش های نا کارآمد شد. قطعا رشد اقتصادی نیز نقش مهمی در این امر داشته است.

لوکا پاچیولی در قرن ۱۵ میلادی یک رساله نوشت و قسمتی از این رساله را به حسابداری تخصیص داد و برای اولین بار سیستم حسابداری دو طرفه را بیان کرد و همچنین دفاتر اصلی حسابداری را شرح داد.

ایده این بود که منابع یک نهاد را جدا از هرگونه ادعایی در مورد آن منابع توسط سایر نهادها ذکر کنید. در ساده ترین شکل، این به معنی ایجاد ترازنامه با بدهی ها و اعتبارات جداگانه بود. این نوآوری حسابداری را کارآمدتر کرده و تصویر واضح تری از قدرت کلی یک شرکت ارائه می دهد. با این حال، این رکورد فقط برای مالک بود که حسابدار را استخدام می کرد. عموم مردم به چنین پرونده هایی حداقل تا آن زمان دسترسی نداشتند.

در اینجا سیستم دو ورودی ممکن است به نظر برسد. شما می توانید دو ستون جداگانه برای بدهی و اعتبار، همراه با شرح هر معامله و نحوه پرداخت آن را ببینید: پول نقد یا کالا. در این مورد، مرغ، دانه، تخم مرغ و مبلمان بود.

شروع حسابداری در آمریکا

حسابداری با استعمار اروپا به آمریکا مهاجرت کرد. اگرچه گاهی از آن به عنوان حسابداری یاد می شد، اما هنوز هم دفتردارها در حال انجام داده های اولیه و محاسبات برای صاحبان مشاغل بودند. با این حال، مشاغل مورد بحث آنقدر کوچک بودند که مالکان شخصاً درگیر آن بودند و از وضعیت مالی شرکت های خود مطلع بودند. در آن زمان صاحبان مشاغل برای ایجاد صورتهای مالی پیچیده یا تجزیه و تحلیل هزینه و سود نیازی به حسابدار حرفه ای ندارند.

حسابداری و راه آهن آمریکا

در ظاهر شرکتهای بزرگ در ایالات متحده و ایجاد راه آهن، کاتالیزورهایی بودند که حسابداری را به عنوان علم عملی حسابداری تبدیل کردند. برای اینکه کالاها و افراد به مقاصد خود برسند، به شبکه های توزیع، برنامه حمل و نقل، جمع آوری کرایه، نرخ های رقابتی و راهی برای ارزیابی اینکه آیا همه اینها به کارآمدترین شکل ممکن انجام می شود، نیاز دارید. حسابداری را با برآورد هزینه، صورتهای مالی، نسبتهای عملیاتی، گزارشهای تولید و بسیاری از معیارهای دیگر وارد کردند تا داده های مورد نیاز برای تصمیم گیری آگاهانه به مشاغل ارائه شود.

راه آهن همچنین اجازه می داد تا اطلاعات با سرعت زیاد از شهری به شهر دیگر منتقل شود. معاملات تجاری را می توان در روزها و نه ماه ها تسویه کرد. حتی ساعت های منطقه ها و ایالت های ایالات متحده آمریکا قبل احداث راه آهن سراسری با یکدیگر اختلاف داشتند قبلاً، هر شهرکی با شروع و پایان روز با اجماع عمومی تصمیم می گرفت. این امر در سال 1883 به سیستم یکنواخت تغییر یافت زیرا لازم بود که کالاها در زمانهای قابل پیش بینی در ایستگاههای خاص تحویل داده شوند و تخلیه شوند.

هماهنگ شدن کشور ایالات متحده به لطف راه آهن و ایجاد یکنواختی باعث تشویق سرمایه گذاری شد که به نوبه خود تمرکز بیشتری بر روی حسابداری داشت. تا دهه 1800، سرمایه گذاری یا بازی دانش بود یا شانس. مردم در شرکت هایی که از طریق دانش صنعت یا آشنایی با مالکان با آنها آشنا بودند، سهام های آن ها را خریداری کردند. دیگران بر اساس تشویق اقوام و دوستان سرمایه گذاری کورکورانه کردند. هیچ مالی برای بررسی اینکه آیا می خواهید در یک شرکت یا تجارت سرمایه گذاری کنید وجود ندارد. بنابراین، خطرات ناشی از سرمایه گذاری فقط برای افراد ثروتمند است.

صورت های مالی اولیه در حسابداری

برای جذب سرمایه گذاران، شرکتها شروع به انتشار منابع مالی خود در قالب ترازنامه، صورت سود و زیان و جریان نقدی کردند. این اسناد اثبات توانایی های سودآوری یک شرکت بود. اگرچه سرمایه گذاری برای اکثر شرکتها عملیات و سود را تحریک می کند، اما فشار بر مدیریت را برای جلب رضایت مدیران جدید آنها که همان سهامداران می باشند را، افزایش می دهد. به نوبه خود، سهامداران به مدیریت اعتماد کامل نداشتند، که نیاز به بررسی مالی مستقل از عملکرد یک شرکت را آشکار کرد.

حسابداری مدرن در سال های اخیر

امروزه فناوری حسابداری را تغییر داده است. حسابداری در حال حاضر خودکار شده است. از زمان ثبت اولین سوابق در آمریکا، دفتر داران از تعدادی ابزار استفاده کرده اند. دستگاهی که ویلیام سوارد باروز اختراع کرد، که در سال 1887 ایجاد شد و برای فروش تجاری در دهه 1890 کامل شد، به حسابداران اولیه کمک کرد تا رسیدها را محاسبه کرده و دفتر های خود را سریع به روز کنند.

هنگامی که IBM اولین رایانه بزرگ خود را در سال 1952 منتشر کرد، بر اساس لوله خلاء بود، که به اندازه کافی کوچک بود و امکان خرید آنها را برای مشاغل فراهم کرد و باعث شد که حسابداران از اولین کسانی باشند که از آنها استفاده کردند. تا سال 1959، ترانزیستورها را با  لوله ها جایگزین می کردند و رایانه ها را حتی بیشتر در دسترس قرار می دادند. در سال 1961، ترانزیستورها توسط میکرو چیپ ها جایگزین می شدند، که در نهایت به ساخت کامپیوتری کار آمد برای همه منجر شد.

انواع حسابداری

مبحث و دانش حسابداری به طور کلی شاخه های مختلفی دارد. تقسیم انواع حسابداری مانند تعاریف حسابداری ابعاد گوناگونی دارد. برای آشنایی با انواع حسابداری مطالب زیر را مطالعه نمایید.

حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی شاخه ای از علم حسابداری است و وظیفه جمع آوری اطلاعات در مورد عناصر هزینه و همچنین محاسبه هزینه واقعی محصولات و خدمات را بر عهده دارد. این روش روشهای کاهش هزینه تولید را با تجزیه و تحلیل گزارشات و بررسی روشهای تولید شرح می دهد. در صورت عدم دسترسی به گزارشات دقیق عوامل هزینه، مدیر یک مجتمع صنعتی برای تصمیم گیری در مورد افزایش تولید یا تصمیم گیری های دیگر و نحوه تصمیم گیری دچار مشکل می شود. این دانش می تواند نمای کلان بخش تولید را به خوبی ترسیم کند.

حسابداری دولتی

حسابداری دولتی مجموعه ای از سیستم ها، استانداردها و فرآیندهای حسابداری منحصر به فرد است که نیازهای دولت ها سازمان های مختلف آنها را پشتیبانی می کند.

حسابداری دولتی از لحاظ ضرورت با حسابداری انتفاعی متفاوت است: دولتها از چند جهت مهم اساساً با شرکتهای تجاری انتفاعی تفاوت دارند. اهداف سازمانی آنها، فرایندهای ایجاد درآمد، ذینفعان، تعهدات بودجه ای و تمایل به طول عمر متفاوت است. این تفاوتها مستلزم استانداردهای جداگانه حسابداری و گزارشگری مالی به منظور ارائه اطلاعات برای برآوردن نیازهای ذینفعان برای ارزیابی پاسخگویی دولت و تصمیم گیریهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. 

حسابداری هزینه

همانطور که حسابداری مدیریتی به کسب و کارها در تصمیم گیری درباره مدیریت کمک می کند، حسابداری هزینه نیز در تصمیم گیری درباره هزینه یابی به مشاغل کمک می کند. در اصل، حسابداری هزینه تمام هزینه های مربوط به تولید محصول را در نظر می گیرد. تحلیلگران، مدیران، صاحبان مشاغل و حسابداران از این اطلاعات برای تعیین هزینه محصولات خود استفاده می کنند. در حسابداری هزینه، پول به عنوان یک عامل اقتصادی در تولید مطرح می شود، در حالی که در حسابداری مالی، پول به عنوان معیاری برای عملکرد اقتصادی شرکت در نظر گرفته می شود.

حسابداری مالی

منظور از حسابداری مالی فرایندهایی است که برای تهیه صورتهای مالی میان دوره ای و سالانه استفاده می شود. نتایج کلیه معاملات مالی که در طول یک دوره حسابداری رخ می دهد به صورت ترازنامه، صورت سود و زیان و جریان نقدینگی خلاصه می شود. صورتهای مالی اکثر شرکتها سالانه توسط یک شرکت خارجی حسابرسی می شود. برای برخی، مانند شرکت های سهامی عام، حسابرسی یک الزام قانونی است.  با این حال، وام دهندگان نیز به طور معمول به عنوان بخشی از پیمان بدهی خود، سالانه نیاز به نتایج یک حسابرسی خارجی دارند. بنابر این، اکثر شرکت ها به دلایلی ممیزی سالیانه خواهند داشت.

یکی از بخشهای حسابداری بر ارائه اطلاعات مالی در قالب صورتهای مالی عمومی (ترازنامه، صورت سود و غیره) است که به افراد خارج از شرکت توزیع می شود. این گزارشات خارجی باید مطابق با اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه شود.

حسابداری مدیریت

بخش دیگری از حسابداری بر ارائه اطلاعات لازم برای مدیریت شرکت برای حفظ سلامت کسب و کار متمرکز است. اگرچه برخی از اطلاعات از معاملات ثبت شده به دست می آید، بسیاری از تجزیه و تحلیل ها و گزارش ها شامل مبالغ تخمینی و پیش بینی شده بر اساس مفروضات مختلف است. به طور کلی، این اطلاعات به افراد خارج از مدیریت شرکت توزیع نمی شود. چند نمونه از این اطلاعات بودجه، استانداردهای کنترل عملیات و برآورد قیمت فروش هنگام ذکر قیمت کار جدید است.

حسابداری مدیریتی از داده های مشابه حسابداری مالی استفاده می کند، اما اطلاعات را به روش های مختلف سازماندهی و استفاده می کند. به عنوان مثال، در حسابداری مدیریتی، یک حسابدار گزارش های ماهانه یا فصلی تهیه می کند که تیم مدیریت یک شرکت می تواند برای تصمیم گیری در مورد نحوه عملکرد آن کسب و کار استفاده کند. حسابداری مدیریتی شامل بسیاری از جنبه های دیگر حسابداری، از جمله بودجه بندی، پیش بینی و ابزارهای مختلف تجزیه و تحلیل مالی است. اساساً، هرگونه اطلاعاتی که برای مدیریت مفید باشد زیر این چتر قرار می گیرد.

حسابرسی

البته حسابداری بازرگانی و خدماتی و پیمانکاری به طور خلاصه در دسته حسابداری مالی قرار میگیرد.

در مقاله های بعدی سعی میشود انواع حسابداری را بیشتر شرح دهیم تا ابهامات برای دوستان رفع شود.