قانون جدید و نکات آموزشی صدور چک صیاد

ّما در این مقاله به بررسی قوانین جدید مربوط به چک های صیاد در سامانه صیاد و همچنین یک سری از نکات آموزشی و مهم که حین صدور چک صیاد باید به آنها دقت کنید پرداخته ایم.

قانون جدید چک صیاد و نکات آموزشی صدور چک صیاد

در کشور ما، چک اصلی ترين ابراز معامله ای است که کارکرد مبادلات تجاری را برای فعالان اقتصادی ايجاد ميکند.

طبق آمارهای رسمی کشور، حجم زيادی از تراکنش های مالی از طريق چک انجام ميشود که نشان دهنده اهميت بالای چک به عنوان سهل الوصول ترين و ارزانترين ابزار معامله مدت دار در نظام اقتصادی کشور است. ضرورت کارآمدسازی چک و بهره مندی از مزايای منحصر به فرد آن در مبادلات اقتصادي، اصلاح و بازنگری هفت باره قانون چک در مقاطع زمانی مختلف در پی داشته است.

در واقع اصلاحيه قانون چک آنقدر مهم است که بسياری از اقتصاد دانان فعالان نظام بانکی و کارشناسان مسائل اقتصادي، آن را به عنوان يک جهش در اصلاح نظام بانکی می باشد. در اين راستا بانک مرکزی ضمن ابلاغ الزامات و تکاليف ناظر بر قانون جديد صدور چک عنوان نموده است: با توجه به ضرورت ارتقای آگاهی آحاد جامعه و فرهنگ سازی در زمينه قانون ياد شده و نيز کاهش آثار و چالش های پيش روی کسب و کارها از اين باب، قانون جديد صدور چک مرحله ای و به تدريج اجرايی می شود.

قانون اصلاح صدور چک در آبان ماه سال 97 به تصويب مجلس شورای اسلامی رسيد و پس از تائيد توسط شورای نگهبان طی بخشنامه شماره 320465/97 مورخ 12 آذر ماه به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد.

قوانین جدید و نکات آموزشی صدور چک های صیاد:

1. رنگ چک های جديد که مشمول ثبت در سامانه صياد هستند، بنفش می باشد.

2. برای صدور و دريافت چک های قبل از سال 1400 ، نيازی به ثبت اطلاعات در سامانه صياد نمی باشد.

3. دسته چک های قبلی تا زمان اعلام رسمی بانک مرکزي، همچنان قابل پذيرش در بانک ها و مراجع قضايی می باشند.

4. برای کاهش ريسک های احتمالي، از قبول چک های قديمی برای ضمانت های بيش از 2 سال خودداری شود.

5. در زمان دريافت چک، شناسه 16 رقمی صيادی بالای چک از سامانه بانک مرکزی استعلام شده و صرفا در صورت سفيد بودن وضعيت، چک از متقاضی دريافت شود.

6. در زمان دريافت چک شرکتها (اشخاص حقوقي)، لازم است شرايط مهر و تک يا چند امضاء بودن چک و اسناد تجاری در آخرين آگهی شرکت در سايت روزنامه رسمی کنترل شده و پس از تطبيق با چک صادره، نسبت به پذيرش چک اقدام نماييد.

7. اطلاعات مندرج روی چک شامل تاريخ، مبلغ، ذينفع و بابت بايد با اطلاعات درج شده در سامانه صياد توسط صادرکننده دقيقا کنترل شود. هرگونه مغايرت، مانع از وصول چک خواهد بود.

8. در صورت عدم ثبت اطلاعات چک در سامانه صياد، چک مذکور مشمول قانون چک نبوده و صرفا نقش يک سند مدنی را دارد که نشان ميدهد از شخصی طلب داريد.

9. در صورت برگشت چک، محروميت های زير شامل صاحب حساب و امضا کنندگان خواهد شد؛

• عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جديد در کليه بانکها

• مسدود شدن کليه حسابها در شبکه بانکی تا ميزان کسری مبلغ چک

• عدم پرداخت تسهيلات، صدور ضمانتنامه و گشايش اعتبار اسنادي

• عدم تحويل دسته چک جديد

• عدم امکان صدور چک جديد در سامانه صياد

10. صدور چک های جديد در وجه حامل ممنوع بوده و بانک ها از پذيرش آنها خودداری می کنند؛ اما امکان درج حامل به عنوان گيرنده در مورد چک های قبلی همچنان امکان پذير می باشد. در اين رابطه پيشنهاد می شود از قبول اين چک ها تا حد امکان خودداری گردد.

11. عليرغم سيستمی شدن فرايندهای صدور، انتقال و دريافت چک، اما همچنان در زمان وصول و برگشت چک، ارائه اصل برگ چک به بانک الزامی است؛ در غير اين صورت بانک اقدامی نخواهد کرد.

12. اعطای دسته چک به اشخاص دارای بدهی غيرجاری و چک برگشتی رفع سوءاثر نشده ممنوع است.

13. محروميت های چک برگشتی شرکت ها (اشخاص حقوقي)، علاوه بر شرکت به عنوان صاحب حساب، شامل امضا کنندگان چک نيز خواهد شد.

14. با خارج شدن مديرعامل يا امضاکننده از شرکت، سابقه سو و محروميتها تا زمان رفع سوء اثر چک، برای ايشان اعمال خواهد شد.

15. در زمان ارائه چک به بانک، در صورت کسر يا فقدان موجودی حساب، ابتدا متصدی بانک بايد موجودی ساير حسابهای صاحب حساب در آن بانک را کنترل نموده و در صورت وجود مبلغ، آن را به دارنده چک پرداخت نمايد. اين امر نياز به اجازه قبلی صاحب حساب ندارد.

16. در فرض وجود بخشی از مبلغ چک در حساب جاری يا ساير حساب های صاحب حساب در آن بانک، ذی نفع می تواند با دريافت آن، نسبت به کسر مبلغ چک، درخواست صدور گواهی عدم پرداخت نمايد. در اين حالت اصل چک تحويل بانک شده و برگه گواهی عدم پرداخت، جايگزين لاشه چک در مراجع قضايی خواهد بود و چک به نسبت کسری مبلغ، بی محل محسوب خواهد شد.

17. در فرض امضاء چک برگشتی توسط وکيل شخص حقيقي، کليه محروميت ها علاوه بر صاحب حساب، شامل وکيل ايشان نيز می شود.

18. در صورت مخدوش بودن برگه چک، بانک از پرداخت خودداری کرده و به درخواست دارنده نسبت به صدور گواهی عدم پرداخت اقدام ميکند.

19. در فرض برگشت چک به علت مغايرت اطلاعات سامانه با مندرجات برگ چک، همانند کسر موجودی سابقه اشخاص مربوطه در سامانه بانک مرکزی ثبت شده و محروميت ها برای ايشان اعمال خواهد شد.

20. در زمان برگشت چک، بانک ها می بايست نسبت به درج کد رهگيری منحصر به فرد بر روی گواهی عدم پرداخت اقدام نمايند. کد رهگيری لازمه پيگيری های بعدی در مراجع قضايی خواهد بود. صدور کد رهگيری برای چک هايی که قبل از آذر 97 برگشت خورده اند ممنوع است.

21. ثبت صدور و انتقال چک در سامانه صياد، جايگزين پشت نويسی در چک شده و نيازی به پشت نويسی چک های جديد نمی باشد.

22. تعداد انتقال چک بين اشخاص در سامانه صياد، محدوديتی نداشته و يک چک می تواند به دفعات بين اشخاص منتقل شود.

23. در صورتی که ذينفع (دارنده) چک در زمان تاييد پذيرش چک در سامانه، عمدا يا سهوا به جای تاييد، رد نمايد، ثبت چک در سيستم لغو شده و صادر کننده ميتواند چک ياد شده را مجدد به نام وی يا شخص ديگری ثبت کند.

24. در صورت اشتباه صادرکننده در ثبت مشخصات چک، صادر کننده می تواند قبل از تاييد دارنده با مراجعه به بانک خود، نسبت به لغو ثبت چک اقدام نمايد. در فرض تاييد سيستمی چک توسط دارنده، می بايست هر دو با مراجعه به شعبه درخواست ابطال نمايند.

25. حسب آيين نامه اجرايی ماده 6  قانون صدور چک ، برای چک های صادره با مبالغ بالاتر از 10 ميليارد ريال اشخاص حقوقی دارای حساب تجاری و 1 ميليارد ريال اشخاص حقيقي، لازم است فيلد بابت بر روی چک و در سامانه تکميل شود. برای مبالغ کمتر، اين موضوع اختياری می باشد.

26. از مهمترين مزايای قانون چک جديد، امکان صدور مستقيم اجرائيه و مصادره اموال صاحب حساب در کمترين زمان مطابق ماده 23 قانون ميباشد. جهت بهره مندی از اين امر لازم است از دريافت چک های مشروط يا چک هايی که در آن قيد شده بابت تضمين خودداری شود.

روش های احراز هویت اشخاص در سامانه صدور چک صیاد

• احراز هويت در اينترنت بانک و برنامک موبايل بانک، پس از دريافت نام کاربری و رمز عبور برنامه ها انجام می شود.

• احراز هويت در برنامک های موبايلی حوزه پرداخت، يکی از مراحل (ثبت چک) است و از طريق ورود اطلاعات يکی از کارتهای بانکی فرد صادر کننده چک توسط همان بانکی که دسته چک را صادر کرده است، انجام ميشود.

• احراز هويت در شعب بانک های عامل طبق روال موجود انجام می شود.

• مديرعامل و امضادار اشخاص حقوقی يکبار برای تعريف در سيستم می بايست به شعبه بانک مربوطه مراجعه نمايند.

گيرنده همزمان با دريافت برگ چک بايد با مراجعه به سامانه صياد از طريق يکی از روش های بالا، نسبت به تاييد يا رد چک اقدام نمايد. در صورت تاييد، چک در وضعيت ثبت نهايی تلقی شده و قابليت نقد شدن در سررسيد را دارد.

در صورت رد، گيرنده بايد با انتخاب يکی از دلايل موجود در سامانه، چک را تحويل صاحب حساب دهد.
ضرورتی برای يکسان بودن ابزار دسترسی صادرکننده و گيرنده به سامانه صياد وجود ندارد و هر يک می توانند از ابزار در دسترس خود استفاده کنند.
ليست برنامک های موبايلی دارای مجوز دسترسی به سامانه صياد، در سايت شاپرک می باشد. ضروری است جهت جلوگيری از سوءاستفاده احتمالي، ليست ياد شده بررسی شود.

صدور و ابطال و مفقودی چك تضمین در سامانه صیاد

تحويل و صدور چکهاي تضمين شده به مشتريان نظام بانکي، حتماً بايد در سامانه صياد رخ دهد و متقاضي بايد در شعبه و در حضور متصدي بانک به صورت حضوري مشخصات هويتي و شماره حساب ذي نفع و گيرنده چک را اعلام نمايد و درخواست علت صدور چک تضميني را نيز در فرمهاي بانکي اعلام نمايد تا بعد بانک نسبت به صدور چک تضميني در سامانه صياد اقدام کرده و هر برگه چک تضميني يک شناسه يکتا خواهد داشت.

پرداخت چک تضمين شده فقط در وجه و حتماً به شماره حساب ذي نفع امکان پذير است و چک در وجه حامل نخواهيم داشت؛ ضمن اينکه وقتي که يک مشتري تقاضاي چک تضمين شده ميکند، علاوه بر اينکه به بانک عامل خود اعلام ميکند که نام فرد گيرنده و ذي نفع را روي چک قيد کند بايد شماره حساب او را هم اعلام نمايد و صرفاً واريز وجه چک به حساب او امکان پذير خواهد بود.

در گذشته اگر معامله اي انجام شده و چکي در وجه فردي صادر ميگرديد؛ اما به هر دليلي معامله به ثمر نمي نشست؛ بايد آن چک به بانک برگشته و ابطال ميشد؛ اما تا زماني که فرد ذي نفع چک را ظهرنويسي نميکرد، ابطال چک تضميني صرفاً با درخواست متقاضي انجام نميشد؛ اما اکنون چون چک تضميني بايد در وجه ذي نفع باشد و چک تضميني قابليت صدور در وجه حامل ندارد، ابطال چک تضميني با صرف درخواست متقاضي يا وکيل و نماينده قانوني او حداکثر 1 ماه پس از صدور چک تضميني و معرفي حساب جهت واريز وجه چک به حساب فرد متقاضي صدور چک انجام مي شود.

به صورت کلي، مهلت انقضاي چکهاي تضميني براي وصول وجه فارغ از ابطال يک ماهه است و ذي نفع فقط با ارائه اصل چک، تا يک ماه ميتواند به بانک مراجعه کرده و پول خود را دريافت کند و اگر پس از يکماه بگذرد و فرد ذي نفع براي دريافت وجه چک اقدام نکند، چه بخواهد وصول کند و يا ابطال نمايد، بايد به واحد پولشويي بانک مراجعه کند و فرمهاي مربوطه را پر نمايد؛ ضمن اينکه واحد پولشويي بانک مربوطه، بايد موافقت خود را اعلام نمايد تا اين کار براي فرار مالياتي و نگاه داشتن وجه در حسابهاي واسط جلوگيري گردد.

در گذشته اگر چک تضميني مفقود ميشد براي ابطال آن بايد حتماً پروسه دادگاه استفاده ميشد ولي چون الان امکان سو استفاده وجود ندارد و فقط چک تضميني را خود متقاضي و ذي نفع امکان وصول دارند، اگر هر دو افراد به بانک صادرکننده مراجعه کرده و فرم هاي مربوطه را تکميل کرده و تعهد نامه بدهند که ادعايي نسبت به چک مفقودي ندارند، ميتوانند تقاضاي المثني کرده و بانک نيز پس از احراز هويت متقاضي و ذي نفع، نسبت به ابطال چک تضميني قبلي و صدور چک المثني اقدام خواهد کرد.

اگر فردي جعل چک تضميني را انجام دهد، يا استفاده از چک مجعول را انجام دهد، به غير از مجازات هايي که براي او پيشتر در نظر گرفته شده بود، دو تا 2 سال از داشتن چک تضميني محروم خواهد شد