تجدید ارزیابی چیست؟

ما در این مقاله به توضیح و بررسی تجدید ارزیابی پرداخته ایم و همچنین به چالش های شرکت ها بر سر راه محاسبه تجدید ارزیابی پرداخته ایم.

تجدید ارزیابی و نکات مهم مربوط به آن

تجدید ارزیابی مبحثی است که در بازار سرمایه همواره با صحبت ها و چالش هایی همراه است. به زبان ساده تر معنای تجدید ارزیابی ارزش گذاری مجدد است و در فرایند محاسبه و بازبینی تجدید ارزیابی دارایی ها در شرکت ها،  ارزش روز دارایی ها ( شامل دارایی های ثابت ، دارایی های نامشهود و سرمایه گذاری ها و دارایی زیستی مولد) مورد بازبینی و محاسبه مجدد قرار می گیرد.

پس از آن که شرکت تاسیس شد کلیه دارایی جاری و غیر جاری آن باید ارزش گذاری شده و ارزش مشخص شده را باید در صورت های مالی ثبت کنید. با افزایش مبلغ دفتری یکی از دارایی های شرکت که نتیجه تجدید ارزیابی است دوباره در دفاتر به عنوان مازاد تجدید ارزیابی ثبت شده و به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سرمایه نشان داده می شود.

به عبارت دیگر تجدید ارزیابی معمولا به افزایش مبلغ دفتری یک دارایی منجر می شود.

نکات مربوط به تجدید ارزیابی

بر اساس قوانین و مقررات سازمان امور مالیاتی در کشور ایران، هزینه استهلاک مازاد، منظور میزان تفاوت بر مبنای هزینه تمام شده و روش تجدید ارزیابی به عنوان مبلغ مورد قبول مالیاتی پذیرفته نمی گردد و در حقیقت اداره مالیاتی این مبلغ را به عنوان قیمتی که بتواند مالیات را کم کند، تأیید نمی نماید.
با توجه به شرایط اقتصادی و تورمی حاکم بر کشور به طور میانگین سالانه بین 30 تا 40 درصد تورم وجود دارد و با توجه به شرایط گاهی ممکن است از این اعداد تورم بیشتری را تجربه کنیم و گاهی ممکن است از این اعداد تورم کمتری را تجربه کنیم همین تورم بالا سبب می شود که اگر بعد از چندین سال یک شرکت بخواهد یک دارایی که از قبل داشته است را با یک دارایی جدید جایگزین نماید مجبور به پرداخت هزینه چندین برابری خواهد شد.
به عنوان مثال از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۴ بنگاه ‌های عظیمی ازجمله بانک‌ها با ارزیابی املاک و سرقفلی، سرمایه خود را از مبلغ ۱۰۰ یا ۲۰۰ میلیارد تومان به چند ده هزار میلیارد تومان افزایش دادند ذکر این نکته اینجا حائز اهمیت می باشد که شرکت‌هایی که تا پایان سال ۱۳۹۴ مازاد را شناسایی کنند، فرصت دارند طبق مصوبه هیئت‌ وزیران تا پایان سال ۱۳۹۵ نسبت به ثبت سرمایه در اداره ثبت شرکت‌ها اقدام نمایند.

بنابراین برای این که یک شرکت بتواند به فعالیت های خود را به صورت مداوم ادامه دهد باید همگام با تورم ارزش دارایی های خود را به روز نمایید که بتواند در صورت نیاز متناسب با تورم به خرید دستگاه ها و ماشین آلات جدید اقدام نمایند.
در اقتصاد های تورمی همچون اقتصاد ایران باید حداقل هر 5 سال یکبار دارایی های شرکت در طبقه های مختلف تجدید شود تا به روند کار تولید و سرمایه گذاری شرکت شما آسیب نبیند.

تجدید ارزیابی چیست؟

اگر بتوانید ارزش دارایی های خود را به روز نگه داری نمایید یعنی موفق به تجدید ارزیابی دارایی شده اید. در واقع با نوان های موجود در بازار و تورم چشم گیری که در اقتصاد وجود دارد انجام چنین کاری بسیار سخت می باشد. در حقیقت بالا بردن مبلغ دارایی و در نهایت تجدید آن به صورت مستقیم تحت عنوان مازاد تجدید در دارایی ثبت می شود و در ترازنامه موجود از آن به عنوان دارایی صاحب یاد می شود.
به عبارت دیگر تجدید ارزیابی به معنای به روز کردن ارزش کلیه دارایی های استهلاک پذیر و استهلاک ناپذیر یک شرکت می باشد.

چالش شرکت‌ها برای عدم اقدام به تجدید ارزیابی دارایی‌ها و افزایش سرمایه از این محل چیست؟

 طبق قوانین سازمان امور مالیاتی کشور، هزینه استهلاک مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها (اختلاف استهلاک بر مبنای دو روش بهای تمام ‌شده و تجدید ارزیابی) به‌عنوان هزینه قابل‌قبول مالیاتی قابل پذیرش نیست. که به معنی آن می باشد که اداره مالیاتی این هزینه را به‌عنوان هزینه‌ای که برای کاهش مالیات قابل پذیرش باشد قبول نمی کند.
حتی با وجود اینکه این هزینه منجر به کاهش سود می‌شود و به طبع آن باعث کاهش مالیات پرداختی می‌گردد، ولی سازمان امور مالیاتی آن را به‌عنوان هزینه قابل ‌قبول (کاهش‌ دهنده سود و مالیات) قبول ندارد و خواهان دریافت مالیاتی متناسب با سود قبل از تجدید ارزیابی دارایی‌ها می باشد. به همین دلیل شرکت‌ها باید علاوه بر هزینه تجدید ارزیابی دارایی‌ها، مالیات بیشتری به سازمان امور مالیاتی بپردازند.
مشکل دوم انتظاری است که سهامداران عمده این شرکت ها دارند. از آنجا که این شرکت‌ ها اقدام به تجدید ارزیابی می‌نمایند، مسلماً هزینه استهلاک بیشتری را ذخیره می‌کنند که درنهایت از سود شرکت کاسته و میزان سود تقسیمی به سهامداران کم می‌شود. بنابراین برخی از سهامداران عمده به دلیل اینکه شرکت ‌های مورد سرمایه‌گذاری خود را با هدف سود تقسیمی مشخص خریداری کردند با تجدید ارزیابی موافقت نخواهند کرد.
تجدید ارزیابی هر چند روشی مجاز است ولی اجباری نبوده و یک امر اختیاری برای شرکت ها است و شرکت ها می توانند از روش بهای تمام شده یا روش تجدید ارزیابی برای دارایی های ثابت مشهود و دارایی های نامشهود و نیز سرمایه گذاری های خود استفاده کنند.
در سال های اخیر و با معاف شدن تجدید ارزیابی شرکت ها به سوی تجدید ارزیابی کشیده شدند و مازاد تجدید ارزیابی را مطابق قانون به حساب افزایش سرمایه اضافه کردند.

همانطور که گفته شد در سال های اخیر که افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی ها مشمول معافیت شده است باعث آن شده که هنگامی که خبر افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی اعلام می شود سهامداران عمده نیز از این افزایش سرمایه استقبال می نمایند زیرا سود بیشتری را به دست می آورند. در حقیقیت چنین چیزی بیشتر یک امر روانی است که زیرا سرمایه گذاران و سهام داران انتظار دارند که با بزرگ شدن سرمایه ها و دارایی های یک شرکت سهام آن نیز بزرگ شود و رشد کند.

بر اساس قانون تجارت (اصلاحیه) شرکت‌ هایی که زیان انباشته بیش از نصف سرمایه در ترازنامه را دارا باشند مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت هستند و بایستی ضمن برگزاری مجمع فوق‌العاده در خصوص ابقا یا انحلال شرکت تصمیم‌گیری نمایند. درصورتی‌که در مجمع فوق العاده تصمیم به ادامه فعالیت گرفته شد، بایستی اقدام به افزایش سرمایه نمایند تا از شمولیت این ماده خارج گردند. با توجه به وضعیت این‌گونه از شرکت‌ها ( عدم وجود سود انباشته و عدم وجود وضعیت مناسب جهت افزایش سرمایه از محل آورده ) مجبورند از افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها جهت خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت کمک بگیرند.