تفاوت نرخ صفر مالیاتی و معافیت مالیاتی

ما این مقاله را به شرح و بررسی تفاوت نرخ صفر مالیاتی و معافیت مالیاتی اختصاص داده ایم و در این زمینه نکاتی را برای شما عزیزان شرح داده ایم.

تفاوت نرخ صفر مالیاتی و معافیت مالیاتی

مالیات یکی از ابزارهای مهم دولت برای جمع آوری درآمد و تامین هزینه‌های عمومی است. در بسیاری از کشورها، دولت به منظور تشویق به فعالیت‌های مشخصی در بخش‌های مختلف اقتصادی، نرخ صفر مالیاتی یا معافیت مالیاتی را برای بخشی از درآمدها یا محصولات در نظر می‌گیرد.
نرخ صفر مالیاتی به معنی عدم اعمال هیچگونه مالیات بر روی درآمد یا محصولات خاصی است که توسط عامل اقتصادی تولید یا عرضه می‌شوند. به عبارت دیگر، در این حالت، مالیاتی از درآمد یا محصولات مورد نظر کسر نمی‌شود و عامل اقتصادی به صورت کامل و بدون کسر هیچگونه مالیاتی پول خود را دریافت می‌کند.
اما معافیت مالیاتی به معنی این است که بخشی از درآمد عامل اقتصادی از مالیات معاف خواهد بود. در این حالت، عامل اقتصادی باید برای بقیه درآمدهای خود مالیات پرداخت کند، اما برای بخشی از درآمدش که معافیت دارد، مالیات پرداخت نمی کند.
تفاوت اصلی بین نرخ صفر مالیاتی و معافیت مالیاتی در این است که در نرخ صفر مالیاتی، درآمد یا محصولات مورد نظر به صورت کاملاً معاف از پرداخت هرگونه مالیاتی هستند، در حالی که در معافیت مالیاتی، بخشی از درآمد یا محصولات مورد نظر از پرداخت مالیات معاف خواهند بود

اینکه کدام بخش ها شامل نرخ صفر مالیاتی شوند و کدام بخش ها شامل معافیت مالیاتی شوند را دولت تعیین می کند که بتواند در راستای ایجاد محرک های اقتصادی و تولیدی و یا تامین نیاز های اساسی کشور راه را برای فعالین در عرصه های مختلف هموار نمایید.

چه کسانی مشمول نرخ صفر مالیاتی می شوند؟

برخی مواد قانون مالیات های مستقیم به این اشاره دارد که چه اشخاص و مشاغلی می توانند از نرخ صفر مالیاتی استفاده نمایند. یکی از پرکاربرد ترین آن ها ماده 132 است.
ماده 132 قانون مالیات های مستقیم:
درآمد ابرازی ناشی از فعالیت های ‌تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیردولتی در واحدهای تولیدی یا معدنی که از تاریخ اجرای این ماده از طرف‌ وزارتخانه‌های ذی‌ربط برای آنها پروانه بهره‌برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می‌شود و همچنین درآمدهای خدماتی بیمارستان ها، هتلها و مراکز اقامتی گردشگری اشخاص یادشده که از تاریخ مذکور از طرف مراجع قانونی ذی ربط برای آنها پروانه بهره¬برداری یا مجوز صادر می‌شود، از تاریخ شروع بهره‌برداری یا استخراج یا فعالیت به مدت پنج‌سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ده‌ سال با نرخ صفر مشمول مالیات می‌باشد.

توضیحات: درآمدی که شرکتهای تولیدی و معدنی تازه تاسیس در اظهارنامه اعلام می کنند و همچنین درآمد های بیمارستان ها، هتل ها و سایر مواردی از این قبیل از تاریخ شروع بهره برداری به مدت پنج سال مالیات آنها با نرخ صفر می باشد و در مناطق کمتر توسعه یافته مدت معافیت ده سال است و همین امر یک محرک اقتصادی برای کمک به رشد و توسعه مناطق کمتر توسعه یافته می شود.
نکته: مطلبی که بارها گفته ایم ولی به دلیل اهمیت بالای آن باز هم متذکر می شویم که در صورتی معافیت و یا مشمول مالیات با نرخ صفر می شویم که حتما در موقع مقرر اظهارنامه مالیاتی، دفاتر و دیگر تکالیف خود را انجام داده باشیم در غیر اینصورت علاوه بر از دست دادن معافیت دچار جریمه نیز خواهیم شد.

شرح بند های نرخ صفر مالیاتی

الف- منظور از مالیات با نرخ صفر روشی است که مودیان مشمول آن مکلف به تسلیم اظهارنامه، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد، برای درآمدهای خود به ترتیب مقرر در این قانون و در مواعد مشخص‌شده به سازمان امور مالیاتی کشور می¬باشند و سازمان مذکور نیز مکلف به بررسی اظهارنامه و تعیین درآمد مشمول مالیات مودیان براساس مستندات، مدارک و اظهارنامه مذکور است و پس از تعیین درآمد مشمول مالیات مودیان، مالیات آنها با نرخ صفر محاسبه می‌شود.

توضیحات: در این بند نکته مهمی که اشاره کرده این است که وقتی اعلام می شود نرخ دریافت مالیات صفر است به این شرط است که تمام تکالیف مالیاتی اعم از دفاتر و اظهارنامه و … رو به موقع و دقیق تحویل سازمان مالیاتی دهیم. گاها دیده می شود که مدیر عامل شرکت تازه تاسیسی بخاطر عدم آگاهی تصور می کند چون از مالیات معاف است پس هیچ تکلیفی بر عهده نیست و میبینیم که بعد از پنج سال که به حوزه مالیاتی مراجعه می کند از اتفاقاتی که افتاده شوکه می شود یعنی علاوه بر معافیت هایی که برای او در نظر نگرفته اند مقدار زیادی هم جریمه شده است. پس حواسمان باشد قانون گذار در این بند گفته شرط معافیت یا دریافت مالیات به نرخ صفر انجام دقیق و به موقع تکالیف است.

ب- مالیات با نرخ صفر برای واحدهای تولیدی و خدماتی و سایر مراکز موضوع این ماده که دارای بیش از پنجاه نفر نیروی کار شاغل باشند چنانچه در دوره معافیت، هرسال نسبت به سال قبل نیروی کار شاغل خود را حداقل پنجاه درصد (50%) افزایش دهند، به ازای هر سال افزایش کارکنان یک سال اضافه می شود. تعداد نیروی کار شاغل و همچنین افزایش اشتغال نیروی کار در هر واحد با تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ارائه اسناد و مدارک مربوط به فهرست بیمه تأمین اجتماعی کارکنان محقق می¬شود. در صورت کاهش نیروی کار از حداقل افزایش مذکور در سال بعد که از مشوق مالیاتی این بند استفاده کرده باشند، مالیات متعلق در سال کاهش، مطالبه و وصول می‌شود. افرادی که بازنشسته، بازخرید و مستعفی می‌شوند کاهش محسوب نمی‌گردد.

توضیحات: شرکتی که تازه تاسیس باشد و نرخ مالیات صفر برای او محاسبه شود،(معافیت ماده 132 قانون مالياتهاي مستقيم) شرکت می تواند از یک سری مزایای دیگر هم استفاده کند. در این بند قانون گذار گفته در صورتیکه که شرکتی تعداد پرسنل خود را به پنجاه نفر برساند و هر سال نسبت به سال قبل حداقل پنجاه درصد اضافه کند یعنی پنجاه نفر پرسنل قبلی را در سال جدید به 75 نفر برساند و این افزایش باید با تایید اداره کار و همچنین ارائه اسناد مثبته باشد در این شرایط به مدت زمان معافیتی که برای او در نظر گرفته شده یک سال اضافه می شود یعنی پنج سال می شود شش سال. در صورتیکه تعداد افراد رکود داشته باشد (بجز بازنشستگی و از کارافتادگی و سایر مواردی از این قبیل) شرایط به حالت قبل باز می گردد.

پ- دوره برخورداری محاسبه مالیات با نرخ صفر برای واحدهای اقتصادی مذکور موضوع این ماده واقع در شهرکهای صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی به مدت دو سال و در صورت استقرار شهرک های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمترتوسعه‌یافته، به مدت سه سال افزایش می‌یابد.

ت- شرط برخورداری از هرگونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موقع مقرر قانونی است. اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی شامل ترازنامه و حساب سود و زیان طبق نمونه‌ای است که توسط سازمان امور مالیاتی تهیه می‌شود.

توضیحات: برای اینکه بتوانیم از معافیت های مالیاتی استفاده کنیم باید اظهارنامه را در تاریخ های اعلام شده تسلیم حوزه مالیاتی کرد که در این بخش گفته در اظهارنامه ترازنامه و حساب و سود و زیان وجود دارد.

ث- به منظور تشویق و افزایش سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در واحدهای موضوع این ماده علاوه بر دوره حمایت از طریق مالیات با نرخ صفر حسب مورد، سرمایه‌گذاری در مناطق کمترتوسعه‌یافته و سایر مناطق به شرح زیر مورد حمایت قرار می‌گیرد:

1- در مناطق کمترتوسعه‌یافته:
مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر مذکور در صدر این ماده تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد به دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت‌شده برسد، با نرخ صفر محاسبه می‌شود و بعد از آن، مالیات متعلقه با نرخهای مقرر در ماده (105) این قانون و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود.

وضیحات: سازمان مالیاتی برای رشد مناطق کمتر توسعه یافته مزایایی در نظر گرفته است. در مواد قبل گفته شد که مالیات با نرخ صفر در مناطق کمتر توسعه یافته ده سال است. در این بند می گوید این نرخ بعد از ده سال تا زمانی ادامه پیدا می کند که جمع درآمد مشمول مالیات به دو برابر سرمایه ثبت شده و پرداخت شده (میزان سرمایه ای که برای شرکت اعلام شده) برسد و وقتی از آن بیشتر شد باید مالیات خود را پرداخت کند.

2- در سایر مناطق:
پنجاه درصد (50%) مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات مذکور در صدر این ماده با نرخ صفر و پنجاه‌درصد (50%) باقی‌مانده با نرخهای مقرر در ماده (105) قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود. این حکم تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد، معادل سرمایه ثبت و پرداخت‌شده شود، ادامه می یابد و بعد از آن، صددرصد (100%) مالیات متعلقه با نرخهای مقرر در ماده (105) این قانون و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود.

توضیحات: در بند قبلی برای مناطق کمتر توسعه یافته گفته شد که مالیات سالهای بعد معاف است ولی قانون گذار در اینجا می گوید که 50% مالیات سال های بعد معاف است و مابقی آن طبق ماده 105 محاسبه می شود. در این بند نیز ذکر شده که این روند تا زمانی ادامه می یابد که جمع درامد مشمول مالیات معادل سرمایه ای که ثبت شده برسد و بعد از آن تمام مالیات آن واحد طبق ماده 105 محاسبه می شود.

درآمد حمل و نقل اشخاص حقوقی غیردولتی، از مشوق مالیاتی جزءهای (1) و (2) این بند برخوردار می‌باشند. اشخاص حقوقی غیردولتی موضوع این ماده که قبل از این اصلاحیه تأسیس شده‌اند، درصورت سرمایه‌گذاری مجدد از مشوق این ماده می‌توانند استفاده کنند.
هرگونه سرمایه‌گذاری که با مجوز مراجع قانونی ذی‌ربط به‌ منظور تأسیس، توسعه، بازسازی و نوسازی واحدهای مذکور برای ایجاد دارایی‌های ثابت به استثنای زمین هزینه می‌شود، مشمول حکم این بند است.

ج- استثنای زمین مذکور در انتهای بند (ت) ، در مورد سرمایه گذاری اشخاص حقوقی غیردولتی در واحدهای حمل و نقل، بیمارستان‌ها، هتلها و مراکز اقامتی گردشگری صرفا به میزان تعیین شده در مجوزهای قانونی صادرشده از مراجع ذی‌صلاح، جاری نمی‌باشد.

چ- درصورت کاهش میزان سرمایه ثبت و پرداخت شده اشخاص مذکور که از مشوق مالیاتی این ماده برای افزایش سرمایه استفاده کرده باشند، مالیات متعلق و جریمه‌های آن مطالبه و وصول می‌شود.

توضیحات: در صورتیکه از میزان سرمایه ای که ثبت شده معافیت هایی شامل مودی شود (بند 1 و2 ) و مبلغ سرمایه کاهش یابد، باید ما به تقاوت درصدی که معاف شده ایم به علاوه جریمه های آن به سازمان مالیاتی پرداخت گردد.

ح- درصورتی‌که سرمایه گذاری انجام شده موضوع این ماده با مشارکت سرمایه گذاران خارجی با مجوز سازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران انجام شده باشد به ازای هر پنج درصد (5%) مشارکت سرمایه گذاری خارجی به میزان ده‌ درصد (10%) به مشوق این ماده به نسبت سرمایه ثبت و پرداخت شده و حداکثر تا پنجاه درصد (50%) اضافه می‌شود.

توضیحات: در صورتی که در سرمایه گذاری که انجام می دهیم سرمایه گذار خارجی هم مشارکت کند و این سرمایه گذاری با مجوز های سازمان سرمایه گذاری باشد به ازای هر 5 درصد مشارکت خارجی 10% به میزان سرمایه ثبت شده اضافه می شود و این روند تا 50% ادامه میابد. قانون گذار در اینجا خمایت از سرمایه گذاری کرده و سرمایه گذاران را تشویق کرده که سرمایه گذاران خارجی را در ایران هدایت کنند.

خ- شرکت های خارجی که با استفاده از ظرفیت واحدهای تولیدی داخلی در ایران نسبت به تولید محصولات با نشان معتبر اقدام کنند درصورتی‌که حداقل بیست درصد (20%) از محصولات تولیدی را صادر نمایند از تاریخ انعقاد قرارداد همکاری با واحد تولید ایرانی در دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر واحد تولیدی مذکور مشمول حکم این ماده بوده و در صورت اتمام دوره مذکور، از پنجاه‌درصد (50%) تخفیف در نرخ مالیاتی نسبت به درآمد ابرازی حاصل از فروش محصولات تولیدی در مدت مذکور در این ماده برخوردار می‌باشند.

توضیحات: گفته شده اگر یک شرکت خارجی در ایران حضور پیدا کند و با یک واحد تولیدی داخلی قراردادی ببندد و یک سری محصول با نشان معتبر(مانند : حلال، استاندارد و…) تولید کند و از میزان تولیدی که انجام داده 20% آن را صادر کند، در مدت قرارداد مالیات با نرخ صفر درصد محاسبه می شود و زمانی که قرارداد به اتمام برسد می تواند از 50% تخفیف از میزان درامد مشمول مالیات که به حوزه مالیاتی اعلام می شود بهره مند شود.
د- نرخ صفر مالیاتی و مشوقهای موضوع این ماده شامل درآمد واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز استان تهران و پنجاه کیلومتری مرکز استان اصفهان و سی کیلومتری مراکز سایر استان‌ها و شهرهای دارای بیش از سیصد هزار نفر جمعیت براساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن نمی‌شود.

واحدهای تولیدی فناوری اطلاعات با تأیید وزارتخانه‌های ذی ربط و معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور در هر حال از امتیاز این ماده برخوردار می‌باشند. همچنین مالیات واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در کلیه مناطق ویژه اقتصادی و شهرک های صنعتی به استثنای مناطق ویژه اقتصادی و شهرک های مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز استان تهران با نرخ صفر محاسبه می شود و از مشوق های مالیاتی موضوع این ماده برخوردار می‌باشند.

درخصوص مناطق ویژه اقتصادی و شهرکهای صنعتی یا واحدهای تولیدی که در محدوده دو یا چند استان یا شهر قرار می‌گیرند، ملاک تعیین محدوده به موجب آیین نامه‌ای است که حداکثر سه ماه پس از تصویب این قانون با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و امور اقتصادی و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و سازمان حفاظت محیط‌ زیست تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

ذ- فهرست مناطق کمتر توسعه یافته شامل استان، شهرستان، بخش و دهستان در سه‌ ماهه اول در هر برنامه پنجساله، توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی با لحاظ شاخص های نرخ بیکاری و سرمایه گذاری در تولید تهیه می‌شود و به‌ تصویب هیأت وزیران می‌رسد و تا ابلاغ فهرست جدید، فهرست برنامه قبلی معتبر می‌باشد. تاریخ شروع فعالیت با تأیید مراجع قانونی ذی ربط، مناط اعتبار برای احتساب مشوقهای مناطق کمترتوسعه‌یافته است.

توضیحات: لیست مناطق کمتر توسعه یافته را می توانید از سایت سازمان مالیاتی کشور به نشانی www.intamedia.ir دریافت نمایید.

ر- کلیه تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی که قبل از اجرای این ماده پروانه بهره برداری از مراجع قانونی ذی ربط أخذ کرده باشند تا مدت شش‌ سال پس از تاریخ لازم الاجرا شدن این ماده از پرداخت پنجاه درصد (50%) مالیات بر درآمد ابرازی معاف می‌باشند. حکم این بند نسبت به درآمد حاصل از اعزام گردشگر به خارج از کشور مجری نیست.

توضیحات: قانون گذار در اینجا ذکر کرده که حتی اگر برای تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی پروانه بهره برداری صادر شده تا حداکثر 6 سال بعد از تصویب شدن لازم الجرا میشود و باید طبق این ماده عمل کرد.

ز- صد در صد (100%) درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی دارای مجوز از مراجع قانونی ذی ربط که از محل جذب گردشگران خارجی یا اعزام زائر به عربستان، عراق و سوریه تحصیل شده باشد با نرخ صفر مالیاتی مشمول مالیات می‌باشد.

توضیحات: دفاتر گردشگری و زیارتی دارای مجوز که به کشورهای زیارتی ذکر شده اعزام می کنند یا گردشگر خارجی را جذب می کنند تمام مالیات ابرازی آنها با نرخ صفر درصد محاسبه می شود.

ژ- مالیات با نرخ صفر موضوع این قانون صرفا شامل درآمد ابرازی به جز درآمدهای کتمان‌شده می‌باشد. این حکم در مورد کلیه احکام مالیاتی با نرخ صفر منظور در این قانون و سایر قوانین مجری است.

توضیحات: وقتی قانون گذار می گوید مالیات به نرخ صفر به شرط آنکه کتمان درآمدی در کار نباشد و این بند برای تمام ماده های این قانون به همین منوال است.

س- معادل هزینه های تحقیقاتی و پژوهشی اشخاص حقوقی خصوصی و تعاونی در واحدهای تولیدی و صنعتی دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه‌های ذی ربط که در قالب قرارداد منعقده با دانشگاهها یا مراکز پژوهشی و آموزش عالی دارای مجوز قطعی از وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در چهارچوب نقشه جامع علمی کشور انجام می شود، مشروط بر اینکه گزارش پیشرفت سالانه آن به تصویب شورای پژوهشی دانشگاهها و یا مراکز تحقیقاتی مربوطه برسد و ناخالص درآمد ابرازی حاصل از فعالیت‌های تولیدی و معدنی آنها کمتر از پنج ‌میلیارد (5,000,000,000) ریال نباشد، حداکثر به میزان ده درصد (10%) مالیات ابرازی سال انجام هزینه مذکور بخشوده می‌شود. معادل مبلغ منظورشده به حساب مالیات اشخاص مذکور، به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نخواهد شد.

توضیحات: این جا یک نکته خیلی مهم وجود دارد و در قانون گفته شده که هزینه هایی که از طریق اشخاص حقوقی در واحدهای تولیدی و صنعتی که در قالب قرارداد با دانشگاه ها و مراکز پژوهشی دارای مجوز انجام شود به شرط انکه گزارش پیشرفت سالانه به تصویب برسد و ناخالص درآمد ابرازی کمتر از 5 میلیارد ریال نباشد، حداکثر به میزان 10% بخشوده می شود.

برای تایید هزینه های تحقیقاتی پژوهشی موارد زیر الزامی است:

فهرست طرح های در دست اجرا به سازمان امور مالیاتی ارسال شده باشد
طرح تحقیقاتی منحصرا مربوط به فعالیت موسسه و در راستای تحصیل درآمد موسسه باشد.
اسناد و مدارک مثبته انجام طرح به انضمام ریز هزینه ها به دارایی ارسال شود.

کلام آخر 
شرط برخورداری از این معافیت ها این است که اظهارنامه در موعد مقرر به سازمان امور مالیاتی ارائه شده باشد بنابراین باید دقت لازم را داشت برای اینکه از این معافیت ها استفاده کنیم حتما تکالیف خود را به درستی انجام دهیم. امیدواریم که این ماده قانونی و توضیحاتش برایتان مفید واقع شده باشد.