آخرین الزامات و فرایند های اجرایی در قانون چک صیاد

ما در این مقاله به انواع فراینده ها ی اجرایی و همچنین الزاماتی که در قانون اجبار شده است پرداخته ایم و جدید ترین و آخرین قانون های مربوط به چک های صیاد را مورد بررسی قرار داده ایم.

الزامات و فرایند های اجرایی در قانون جدید چک صیاد

بر اساس قانون " اصلاح قانون صدور چک "، الزامات و تکاليفي بر عهده تمام صادرکنندگان، انتقال دهندگان و ذينفعان چک قرار داده شد که اين تکاليف عبارتند از:

قانون الزام درج اطلاعات چک های جدید در سامانه صیاد

براساس قانون جديد در نحوه صدور و انتقال چک هر فردي که قصد صدور چکهای معمولي و عادي را دارد، بايد مشخصات کامل چک خود را در سامانه صياد بانک مرکزي ثبت کند. اطلاعاتي اعم از مبلغ چک، تاريخ وصول چک (که منظور ازهمان تاريخ سر رسيد چک است)، تاريخ صدور چک، ذينفع چک با مشخصات کامل و اين که چک بابت چه امری صادر شده است.
پس از ثبت اين موارد، سامانه بانک مرکزي اجازه صدور چک را خواهد داد؛ بنابراين با توجه به اين امر که در ماده 21 قانون مکرر چک آمده از اين پس امکان صدور چک در وجه حامل وجود نخواهد داشت. در اين صورت فردي که به عنوان ذينفع چک در سامانه بانک مرکزي ثبت شده است؛ اگر قصد ظهرنويسي يا به اصطلاح عاميانه انتقال چک را داشته باشد، نياز است که حتما در داخل سامانه بانک مرکزي، مشخصات ذينفع جديد چک و فردي که منتقل عليه است و چک قرار است به او منتقل شود نيز درج شود.
در نهايت، در صورت مشخص بودن ذينفع نهايي چک، سامانه بانک مرکزي اجازه نقل و انتقال را صادر ميکند. اين موارد علاوه بر کاغذ چک است؛ يعني فرد بعد از تکميل کاغذ چک (ظهرنويسي معمول چک مبني بر انتقال آن)، بايد اين مشخصات را در داخل سامانه بانک مرکزي تکميل کند. در صورتي که اين اقدامات انجام نشده باشند و صدور يا انتقال در سامانه ثبت نشده باشد؛ فرد دارنده فيزيک چک به دليل مغايرت متن و ظهر چک با اطلاعات موجود در سامانه بانک مرکزي، امکان وصول مبلغ چک را نخواهد داشت.
در صورت عدم ثبت اطلاعات چک در سامانه، امکان برگشت زدن آن و دريافت گواهينامه عدم پرداخت نيز فراهم نخواهد بود. بنابراين از اين پس برگه چک تنها نشان دهنده طلب و مديون بودن صادرکننده چک هست و به عنوان يک سند تجاری محسوب نميشود؛ بلکه به اصطلاح فعالان حوزه حقوق، يک برگه حواله مدنی است. پس در صورت مغايرت بين سيستم و برگه چک، آنچه در سيستم وجود دارد به عنوان ملاک پرداخت در بانکها شناخته ميشود؛ در نتيجه صدور و انتقال چک صرفا در سامانه بانک مرکزي انجام ميشود.

فرآیند ثبت آنی برگشتی چک صیاد و رفع برگشتی آن در بانک مرکزی

اگر قبلا چک برگشت ميخورد تا 10 روز فرد فرصت داشت قبل از اينکه اسمش در ليست سياه بانک مرکزي وارد شود، چک خود را پاس کند و اين مشکل را رفع نمايد. در قانون جديد چک اين موضوع حذف شده و بلافاصله بعد از برگشت چک، نام فرد به صورت آني در ليست سياه بانک مرکزي قرار خواهد گرفت و محروميت هاي وضع شده، مندرج در فصل دوم جزوه، شامل حال فرد خواهد شد.
از نظر سيستمي، به برگه چک کدهايي اضافه مي شود و هر برگه گواهي عدم پرداخت، کد رهگيري مخصوص به خود را خواهد داشت. در نتيجه اگر فردي به بانک مراجعه کند و حساب موجودي کافي نداشت، فرد به طور معمول چک را برگشت خواهد زد و برگ هاي را به نام گواهي عدم پرداخت تحويل ميگيرد. اين برگه ميتواند به اندازه کل موجودي باشد يا بخشي از پولي که در حساب است را دريافت کرده و گواهي کسري موجودي مابقي طلب خود را بگيرد.
هر دوي اين گواهي ها، چه  گواهي عدم پرداخت و چه گواهي کسري موجودی، نياز است که حتما داراي کد رهگيري باشند. در صورت مفقودي برگه گواهي نامه يا جعل آن، آنچه که در سيستم بانک مرکزي وجود دارد به دستگاه قضايي منتقل خواهد شد. در صورت عدم وجود کد رهگيري، هيچ مرجع قضايي و ثبتي به دعواي فرد براي وصول چک و پيگيري هاي حقوقي او ترتيب اثر داده نخواهد داد.
از آنجا که صدور چک کلا مبتني بر سامانه صياد قرارداده شده، تمامي افرادي که چک آنها برگشت خورده و دارای تسهیلات معوق هستند و يا به دلايلي از دريافت دسته چک محروم هستند، در سامانه بانک مرکزي ثبت خواهد شد و به علت عدم تاييد سامانه صياد اجازه صدور چک جديدي را نخواهند داشت.

فرآیند رفع سوء اثر چک برگشتی صیاد

در مورد رفع سوء اثر، قانون گذار تا حدودي رفع سوء اثر از چک را آسان تر کرده است. در گذشته چک ها پس از گذشت 7 سال رفع سوء اثر ميشدند. در حال حاضر اين مدت زمان به 3 سال کاهش پيدا کرده است، البته شرط عدم شکايت حقوقي و کيفري را به اين مورد اضافه کرده است. نکته دوم اينکه اگر فرد هيچکدام از راه هاي رفع سوء اثر را نداشته باشد ميتواند با واريز مبلغ چک در حساب خودش، درخواست مسدودي مبلغ را بدهد و از حساب خود رفع سوء اثر کند. در گذشته اين مبلغ دو سال در حساب فرد مسدود ميشد و الان اين مدت به يک سال کاهش پيدا کرده است.

سقف اعتباری چک های صیادی

روي دسته چک هر فرد سقف اعتباري آن فرد مشخص ميشود. بر اين اساس کل چک هایی که فرد با یک دسته چک میتواند صادر کند تا سقف درج شده خواهد بود. در صورت پاس شدن چک های صادر شده مبلغ آن چکها از ميزان سقف اعتبار فرد براي صدور چک جديد کاملا به صورت سیستمی آزاد ميشود.

فرآیند صدور و انتقال و برگشت چک صیاد

پس از درج مندرجات چک در برگ آن، صادر کننده به يکي از ابزارهاي دسترسي به سامانه صياد مراجعه
کرده و سپس اقدام به ورود اطلاعات چک و اطلاعات هويتي ذينفع/ذينفعان ميکند. ابزارهاي دسترسي به
سامانه صياد عبارتند از :

1) اینترنت بانک و برنامک موبایلی بانک:

امکان دسترسي به ابزار فوق را کاربر ميبايست از بانک خود درخواست کند. کاربر ميتواند فرآيندهاي ثبت، تاييد و انتقال چک در سامانه صياد را از طريق ابزار ياد شده صورت دهد. لازم به ذکر است، امکان ثبت چک صرفاً از طريق بانک صادرکننده آن دسته چک امکان پذير ميباشد. اين در حالي است که ساير فرآيندها از قبيل تاييد و يا انتقال چک هر يک از بانک ها توسط ابزار فوق امکان پذير بوده و نيازي به يکسان بودن بانک کاربر با بانک صادرکننده آن چک (که لزوما متعلق به آن شخص نيست) نمي باشد.

2) برنامک های موبایلی حوزه پرداخت:

با توجه به در دسترس بودن برنامک هاي حوزه پرداخت، خدمات پرکاربرد از قبيل امکان ثبت چک (متعلق به هر يک از بانکها)، تاييد چک (چکي که کاربر به عنوان ذينفع قصد دريافت آن را دارد و نياز است تا پيش از دريافت فيزيک چک، مندرجات آن را استعلام کرده و با فيزيک چک تطبيق دهد) و همچنين انتقال چک، توسط برنامک هاي ياد شده ارائه ميشوند. لازم به ذکر است، نيازي به انجام هيچ اقدامي از جانب بانک، براي دسترسي به برنامک هاي ياد شده وجود نداشته و افراد ميتوانند برنامک هاي فوق را دانلود و استفاده کنند. همچنين خاطر نشان ميسازد، برنامک هاي حوزه پرداخت صرفاً امکان ارائه خدمت به مشتريان حقيقي و حساب هاي انفرادي را دارا ميباشند. مراجعه به سامانه صياد از طريق برنامک هاي موبايلي حوزه پرداخت براي ثبت، تاييد يا انتقال چک صرفا بايد از طريق تلفن همراهي که سيمکارت آن متعلق به خود شخص است، انجام شود.
(مجموعه برنامک هاي قابل استفاده در اين حوزه از طريق وب سايت شرکت شبکه الکترونيکي پرداخت کارت (شاپرک) به نشاني www.shaparak.ir قابل دريافت و نصب ميباشد).

3) مراجعه به شعب بانکهای عامل:

تمام شعب شبکه بانکي قابليت ارائه خدمات سامانه صياد را دارا ميباشند و قادر هستند براي آن دسته از مشترياني که امکان دسترسي به ابزار غير حضوري را ندارند، اقدام هاي لازم را از جانب آنان صورت دهند. لازم به ذکر است، به منظور ثبت چک، شخص صادرکننده صرفاً ميتواند به بانک صادرکننده دسته چک خود مراجعه کرده و در زمان تاييد دريافت چک نيز شخص تاييدکننده (ذينفع) ميتواند صرفاً به بانک خود (بانکي که در آن داراي حساب فعال ميباشد) مراجعه کند و فرآيند تاييد از سوي شخص و توسط بانک صورت گيرد.

4) سایر ابزار مورد استفاده برای ارائه خدمات چک به مشتریان

 از جمله تلفن بانک، ابزار پیامکی، کدهای دستوری (USSD) و سایر روشهایی که توسط شبکه بانکی اطلاع رسانی خواهند شد. لازم به ذکر است اين مرحله به عنوان ثبت اوليه چک تلقي شده و ثبت نهايي چک در سامانه صياد مستلزم تاييد دريافت چک توسط ذينفع آن است.