فرایند های مرتبط به چک در سامانه صیاد

در این مقاله به بررسی انواع چک صیاد و استعلام های مربوط به آن در سامانه صیاد و همچنین وضعیت های مختلف چک صیاد مانند وضعیت اعتباری و... پرداخته ایم.

چک صیاد و فرایند های مرتبط با آن در سامانه صیاد

تمام فرایند هایی که مربوط به چک صیاد است را در این مقاله می توانید مشاهده کنید. سعی شده است که کل اتفاقات و مراحل مربوط به چک صیاد از صدور تا رفع سو اثر را بیان کنیم. با ما همراه باشید.

ثبت چک صیاد از سوی صادر کننده

ثبت مندرجات شامل تاريخ سررسيد، مبلغ، اطلاعات هويتي ذينفع و  بابت در برگ چک و مراجعه به يکي از ابزارهاي دسترسي به سامانه صياد.
احراز هويت در اينترنت بانک و برنامک موبايلي بانک، پس از دريافت نام کاربري و رمز عبور اين برنامه ها انجام ميشود. احراز هويت در برنامک هاي موبايلي حوزه پرداخت يکي از مراحل ثبت چک در سامانه صياد است و از طريق ورود اطلاعات يکي از کارت هاي بانکي فرد صادرکننده چک توسط همان بانکي که دسته چک وي را صادر کرده است، انجام ميشود.
احراز هويت در شعب بانکهاي عامل طبق روال هاي موجود انجام ميشود : ورود مندرجات چک در سامانه صياد و تاييد و ثبت اوليه چک.

استعلام و تایید دریافت چک صیاد (توسط ذینفع)

با توجه به اينکه ثبت نهايي چک منوط به استعلام و تطبيق مندرجات برگ چک با اطلاعات ثبت شده در سامانه صياد از سوي گيرنده چک ميباشد، گيرنده چک با در دست داشتن برگ چک اقدامات زير را صورت خواهد داد:
مراجعه به يکي از ابزارهاي دسترسي به سامانه صياد (لزومي به يکسان بودن ابزار مورد استفاده توسط صادرکننده و تاييدکننده چک وجود ندارد(.
احراز هويت در اينترنت بانک و برنامک موبايلي بانک، پس از دريافت نام کاربري و رمز عبور اين برنامه ها انجام ميشود. احراز هويت در برنامک هاي موبايلي حوزه پرداخت يکي از مراحل استعلام و تاييد دريافت چک است و از طريق ورود اطلاعات يکي از کارتهاي بانکي متعلق به ذينفع چک انجام ميشود.
احراز هويت در شعب بانکهاي عامل طبق روال هاي موجود انجام ميشود:
استعلام و تطبيق مندرجات برگ چک شامل تاريخ سررسيد، مبلغ، اطلاعات هويتي ذينفع و بابت. تاييد يا رد چک براساس انطباق يا عدم انطباق مندرجات.
در صورت تاييد چک: چک در وضعيت ثبت نهايي تلقي ميشود و قابليت نقد شدن در سررسيد را خواهد داشت.
در صورت رد چک: ذينفع ضمن انتخاب حداقل يکي از دلايل مندرج در سامانه، ميبايست فيزيک چک را به صادرکننده/انتقال دهنده عودت دهد.

فرایند انتقال چک صیاد

در قانون جديد چک پشت نويسي با درج اطلاعات مربوطه در سامانه صياد جايگزين شده است. بر اين اساس، مراحل زير توسط انتقال دهنده چک مي بايست انجام گيرد:
مراجعه به يکي از ابزارهاي دسترسي به سامانه صياد.
احراز هويت در اينترنت بانک و برنامک موبايلي بانک، پس از دريافت نام کاربري و رمز عبور اين برنامه ها انجام ميشود. احراز هويت در برنامک هاي موبايلي حوزه پرداخت، يکي از مراحل انتقال چک است و از طريق ورود اطلاعات يکي از کارتهاي بانکي متعلق به ذينفع چک انجام ميشود. احراز هويت در شعب بانکهاي عامل طبق روال هاي موجود انجام ميشود.
ورود شناسه صيادي برگ چک متعلق به انتقال دهنده در سامانه صياد.
ورود اطلاعات مربوط به قلم اطلاعاتي بابت و هويت ذينفع جديد چک (انتقال گيرنده).
تاييد و ثبت اوليه انتقال چک.

استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک صیاد

امکان استعلام وضعيت اعتباري صادرکننده چک از طريق ورود شناسه 22 رقمي صيادي برگ چک در سامانه صياد وجود دارد. علاوه بر ابزارهاي دسترسي به سامانه صياد، خدمت مذکور از طريق روش هاي ذيل قابل دريافت ميباشد:
از طريق مراجعه به پايگاه اطلاع رساني اين بانک به نشاني www.cbi.ir و با مراجعه به صفحه استعلام وضعيت اعتباري چک صيادي، از طريق ارسال شناسه استعلام 22 رقمي مندرج در چک هاي صيادي، نسبت به وضعيت اعتباري کلي صادر کننده چک از نظر تعداد و مبلغ چک هاي برگشتي رفع سوء اثر نشده نزد شبکه بانک مطلع شوند . لازم به ذکر است، اين اطلاعات در قالب دسته بندي هايي که شرح جزئيات آنها در تارنماي اين بانک موجود است، ارائه ميشود.
همچنین سامانه پيامکي 701701  امکان استعلام وضعيت اعتباري کلي شخص صادرکننده چک، از نظر تعداد و مبلغ چکهاي برگشتي رفع سوء اثر نشده، نزد شبکه بانکي را فراهم ميسازد.

استعلام وضعیت چک صیاد (صادرکننده - دارنده چک)

شخص صادرکننده چک، قادر به مشاهده وضعيت و مندرجات چک ثبت شده در سامانه صياد (پيش از تاييد ذينفع) با استفاده از شناسه صيادي برگ چک مذکور خواهد بود.

استعلام وضعیت چک صیاد (ذینفع)

ذينفع يا دارنده چک با شناسه صيادي و شماره ملي خود قادر به مشاهده وضعيت و مندرجات چک ثبت شده در سامانه صياد ميباشد.

نحوه وصول چک های ثبت شده در سامانه صیاد

مالک نهايي چک (آخرين ذينفع چک) در تاريخ سررسيد آن، با مراجعه به شعبه هر کدام از بانک هاي کشور مي تواند نسبت به وصول مبلغ چک اقدام کند. بدين ترتيب بانک موظف خواهد بود پس از انجام استعلام هاي لازم از سامانه صياد، نسبت به مالکيت شخص ذينفع (شخصي که وجه چک به حساب ايشان واريز خواهد شد) اطمينان حاصل کرده و سپس اقدامات لازم را در اين خصوص صورت دهد.
در صورت کسري حساب صادرکننده (شخصي که چک در ابتدا متعلق به او بوده است) ذي نفع نهايي مي تواند مبلغ موجود در آن حساب را طلب کرده و همچنين خواهان پرداخت مبلغ کسري چک از محل مبالغ موجود در ساير حساب هاي انفرادي ريالي صاحب حساب در همان بانک (به ترتيب اعلامي توسط بانک مرکزي) شود.
همچنين مطابق قانون جديد چک، تمام حسابهاي صادرکننده چک در تمام بانکها و موسسات اعتباري به ميزان مبلغ کسري چک پس از گذشت 24 ساعت از ثبت غيرقابل پرداخت بودن (ثبت برگشت چک)، به ترتيب اعلامي از سوي بانک مرکزي، مسدود خواهند شد.

نحوه برگشت زدن چک صیاد و دلایل برگشت چک

بانک در موارد زير، مجاز به پرداخت وجه چک نبوده و با درخواست دارنده چک، موظف به ثبت غيرقابل پرداخت بودن چک در سامانه يکپارچه بانک مرکزي و صدور گواهينامه عدم پرداخت متضمن کد رهگيري مطابق شرايط و تشريفات مقرر در قانون ميباشد:
الف- عدم کفايت موجودي حساب جاري و عدم امکان تأمين وجه چک از محل ساير حسابهاي صادرکننده چک در همان بانک به شرح مندرج در ضوابط ابلاغي بانک مرکزي
ب- عدم انطباق امضاي مندرج در چک با نمونه امضاي معرفي شده توسط مشتري يا وکيل/نماينده قانوني وي در حدود عرف بانکداري
ج- تشخيص اختلاف در مندرجات برگه چک در چارچوب قوانين و مقررات مربوط
د- صدور دستور عدم پرداخت توسط صادرکننده يا ذينفع يا قائم مقام قانوني آنها، در چارچوب ماده14 قانون
ن- بسته بودن حساب جاري يا انسداد بخشي از/تمام موجودي آن از جمله به موجب قانون، دستور مرجع قضايي يا به دستور مشتري و عدم امکان تأمين وجه چک از محل ساير حساب هاي صادرکننده چک در همان بانک به گونه اي که امکان پرداخت وجه چک به طور کامل ميسر نباشد.
و- قلم خوردگي در متن چک (درصورت فقدان ظهرنويسي مرتبط با تصحيح قلم خوردگي)
ه- عدم انطباق مندرجات برگه چک با مندرجات ثبت شده در سامانه صياد
ی- ساير موارد به موجب قوانين و مقررات موضوعه.
لازم به تاکيد است در صورت تحقق موارد فوق، بانک مکلف است به درخواست دارنده چک، فوراً غير قابل پرداخت بودن آن را در سامانه يکپارچه بانک مرکزي ثبت کند و با دريافت کد رهگيري و درج آن در گواهينامه عدم پرداخت، علت يا علل عدم پرداخت را صريحاً قيد و آن را امضاء، مهر و به متقاضي (دارنده چک) تسليم کند.

نحوه رفع سوء اثر چک صیاد

طبق قانون جديد چک، در هر يک از موارد زير، بانک مکلف است مراتب را در سامانه يکپارچه بانک مرکزي اعلام کند تا فورا و به صورت برخط از چک رفع سوء اثر شود:
- واريز کسري مبلغ چک به حساب جاري نزد بانک محال عليه و ارائه درخواست مسدودي حساب به ميزان مبلغ چک که در اين صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک (حداکثر به مدت يک سال) و ظرف مدت سه روز واريز مبلغ را به شيوه اي اطمينان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند

- ارائه لاشه چک به بانک

- ارائه رضايتنامه رسمي (تنظيم شده در دفاتر اسناد رسمي) از دارنده چک يا نامه رسمي از شخص حقوقي دولتي يا عمومي غيردولتي دارنده چک به بانک

- ارائه نامه رسمي از مرجع قضائي يا ثبتي ذيصلاح مبني بر اتمام عمليات اجرائي در خصوص چک به بانک

- ارائه حکم قضائي مبني بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک به بانک

- سپري شدن مدت سه سال از تاريخ صدور گواهينامه عدم پرداخت مشروط به اينکه درخصوص چک مورد نظر دعواي حقوقي يا کيفري در دادگاه ها و مراجع قضايي طرح نشده باشد.

محدودیتهای دارندگان چک برگشتی صیاد

در قانون جديد چک، بعد از ثبت غيرقابل پرداخت بودن يا کسري مبلغ چک در سامانه يکپارچه بانک مرکزي، اين سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانکها و مؤسسات اعتباري اطلاع ميدهد. پس از گذشت بيست و چهار ساعت، تمام بانکها و مؤسسات اعتباري حسب مورد مکلفند تا زماني که از چک برگشتي رفع سوء اثر نشده است، محدوديتهاي زير را نسبت به صاحب حساب و امضاکننده چک برگشتي اعمال کنند:

- عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکي جديد؛ حتي صدور المثني/ تمديد تاريخ اعتبار کارت/ کارت اعتباري و تسهيلات خرد

- مسدود شدن وجوه تمام حساب ها و کارت هاي بانکي و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک ها يا مؤسسات اعتباري موجود است به ميزان کسري مبلغ چک و به ترتيب اعلامي از سوي بانک مرکزي

- عدم پرداخت هرگونه تسهيلات بانکي يا صدور ضمانتنامه هاي ارزي يا ريالي

- عدم گشايش اعتبار اسنادي ارزي يا ريالي

موارد منع اعطای دسته چک صیاد به اشخاص اعطاي دسته چک به مشتريان زير ممنوع است:

-اشخاص ورشکسته؛

-اشخاص معسر از پرداخت محکوم به؛

-اشخاص داراي چک برگشتي رفع سوء اثر نشده؛

-وکيل/نماينده صادرکننده (امضاءکننده) چک برگشتي (رفع سوءاثر نشده) از طرف اشخاص صاحب حساب در چارچوب قانون؛

-اشخاصي که بنا به رأي قطعي مراجع قضايي حسب مفاد قوانين مربوط از جمله موارد مقرر در قانون، به محروميت از داشتن دسته چک محکوم شده اند؛

-اشخاصي که حساب جاري آنها به دلايل قانوني يا حسب تصميم مرجع قضايي مسدود شده و برداشت از  آن ممنوع است؛ به استثناي مواردي که صرفاً بخشي از موجودي حساب جاري مشتري مسدود شده و برداشت مابقي موجودي حساب جاري وي امکان پذير است؛

- اشخاص ورشکسته، معسر از پرداخت محکوم به يا داراي چک برگشتي رفع سوءاثر نشده که به وکالت يا نمايندگي از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقيقي يا حقوقي اقدام به اخذ دسته چک ميکنند؛

- شخصي که کمتر از مجموع تعداد برگه هاي آخرين دسته چک اعطايي به وي، به بانک ارائه و يا تعيين تکليف شده باشد.

- مشترياني که از پذيرش الحاقيه جديد به قرارداد افتتاح حساب جاري استنکاف کنند.