پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان

قانون سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی

اگر حسابدار هستید یا مدیر عامل، اگر در حوزه مالی، مالیاتی و حسابداری فعالیت دارید یا صاحب کسب و کار هستید موارد زیر را برای آشنایی با قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان مطالعه نمایید. مالی کده با تلاش کارشناسان مالیاتی و مدیران مالی خود خود سعی کرده است موارد زیر را با زبانی ساده و قابل فهم مطرح کند تا تمام مودیان و حسابداران و مدیران مالی از آن بهره مند شوند.

پیشنهاد می شود قبل از ورود عمیق به این مبحث به عنوان مقدمه ، هدف و پیشینه سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی را مطالعه کنید تا از کلیات و منطق این قانون درک بیشتری داشته باشید. مطالعه مقدمات قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان به شما در آگاهی و فهم بیشتر این قانون کمک خواهد کرد.

سعی کنید به طور کامل موارد را مطالعه کنید و در پایان صفحه به طور تخصصی و با زبان ساده موارد بسیار مهم و کاربردی قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را مطرح کرده ایم. فقط کافی است برای هر موضوع وارد صفحه مرتبط با آن شوید.

با پیاده سازی و اجرای سامانه مودیان و قانون پایانه های فروشگاهی عملکرد شرکت ها ، اشخاص حقیقی و همچنین وظایف حسابداران ، مدیران مالی ، مشاوران مالیاتی در راستای حسابداری مالیاتی دستخوش تغییرات و نکات قابل توجهی خواهد شد. تغییرات و تدوین قوانین جدید مالیاتی در قانون مالیات ها مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده برای جامعه حسابداران، مشاوران مالی و مالیاتی و همچنین مودیان حقوقی و حقیقی بسیار چالش برانگیز واقع شده و همه می بایست خودشان را بر اساس قوانین و تکالیف جدید مالیاتی تطبیق دهند.

در ادامه با شرکت حسابداری و خدمات مالیاتی مالی کده همراه باشید تا در مورد سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی اطلاعات بیشتری کسب کنید و از ویژگی ها و امتیازات آن آگاهی مناسبی به دست آورید.

پیشینه و اهداف سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی

پیشنهاد می شود قبل از شروع به جزئیات این مطلب ابتدا به عنوان مقدمه و با هدف درک بیشتر از این سامانه پیشینه و اهداف قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را مطالعه و بررسی نمایید تا در مطالب بعدی سامانه مودیان و پایان های فروشگاهی را با سهولت مطالب را فرا بگیرید. دقت کنید که قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان موضوعی بسیار با اهمیت است و با توجه به سیاست های سازمان امور مالیاتی در راستای شفاف سازی اطلاعات مالی و اقتصادی و همچنین هوشمند سازی نظام مالیاتی قرار است عملکرد و وظایف حسابداران و مودیان تغییر یابد و فرآیند و نکات اظهار درآمد توسط مودی، نحوه محاسبه درآمد و مالیات بر درآمد پرداختنی و رسیدگی مالیاتی و... شکل جدیدی به خود بگیرد.

سازمان امور مالیاتی تاکید بر ضرورت مالیات ستانی بر اساس اطلاعات شفاف و قابل استناد دارد و به کمک استفاده از ابزارهای ثبت معاملات و سامانه های مبتنی بر اطلاعات به دنبال هوشمند سازی سیستم مالیاتی و برقراری عدالت مالیاتی است. به موجب اهمیت این موضوع، سیاست گذاران این قانون به دنبال جلوگیری از فرار مالیاتی و رفتار منصفانه با مودی هستند و قصد دارند تشخیص مالیات فعالان اقتصادی بدون تبعیض و بر مبنای اطلاعات موثق و قابل اتکا به اسناد و مدارک مالی باشند.

قانون سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی به عنوان بستری مهم و اصلی برای اجرای سایر قوانین مالیاتی است از جمله قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1400 که براساس آن همه کسانی که مشمول این قانون هستند مکلف به عضویت و ثبت نام در سامانه مودیان هستند و برای فروش کالا و خدمات خود می بایست صورتحساب الکترونیکی صادر کنند. توجه کنید که ماخذ محاسبه مالیات و عوارض فروش کالا و خدمات برای کسانی که عضو سامانه مودیان هستند همان ارزش فروش درج شده در صورتحساب الکترونیکی است که در سامانه توسط آنها درج شده است.

سامانه مودیان چیست؟

در ابتدا بدانید که سامانه مودیان یکی از کلیدی ترین ارکان برای رسیدن به اهداف اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان است. سامانه مودیان یک سامانه محوری با ویژگی تبادل موثر اطلاعات بین مودیان و سازمان امور مالیاتی است. سامانه مودیان متشکل از تعدادی زیر سامانه اصلی و فرعی است. این زیر سامانه ها به صورت یکپارچه در یک پیکربندی ، نیازهای سازمان امور مالیاتی و الزامات مربوطه در بخش هایی مانند ارائه خدمات الکترونیکی، جمع آوری اطلاعات و محاسبه مالیات ارزش افزوده، راحت و تسهیل کردن تعامل و ارتباطات بین مودیان و سازمان امور مالیاتی و.. را فراهم کرده است.

همه این موارد از ویژگی های ارزنده سامانه مودیان است. سامانه مودیان به عنوان مرجع نهایی برای ثبت، صدور و استعلام صورتحساب های الکترونیکی مودیان می باشد و از مهم ترین سامانه های نظام مالیاتی هوشمند به حساب می آید. در انتهای مطالب به صورت تصویری آموزش نحوه ثبت نام در سامانه مودیان را توضیح داده ایم.

تعریف سامانه مودیان

سامانه ای است تحت مدیریت سازمان که در آن به هر مودی، کارپوشه ویژه­ای اختصاص یافته و تبادل اطلاعات میان مودیان و سازمان منحصرا از طریق آن کارپوشه انجام می­ شود.

مودیان می­ توانند با استفاده از هرگونه سخت افزار یا نرم افزار اعم از رایانه شخصی، پایانه فروشگاهی، سامانه ­های ابری یا هر وسیله دیگری که حافظه مالیاتی به آن متصل شده باشد، به سامانه مودیان متصل شوند. مرجع نهائی ثبت، صدور و استعلام صورتحساب الکترونیکی، سامانه مودیان می ­باشد.

پایانه فروشگاهی متصل به سامانه مودیان چیست؟

پایانه فروشگاهی عبارت است از هرگونه سخت افزار و نرم افزار از قبیل رایانه، دستگاه کارتخوان بانکی یا POS ، گوشی یا موبایل هوشمند یا هر ابزاری که امکان اتصال به شبکه های الکترونیکی پرداخت رسمی کشور و سامانه مودیان را داشته باشد و همچنین بتواند بر اساس استانداردهای سازمان امور مالیاتی صورتحساب الکترونیکی صادر کند.

صورت حساب الکترونیکی ، صورت حسابی می باشد که دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی با طول 22 کارکتر است که مشخصات و جزئیات آن با توجه به نوع کسب و کار به وسیله سازمان امور مالیاتی تعیین و اعلام می گردد. بنابراین هر کسب و کاری می تواند با توجه به نوع و حجم فعالیت خود هر یک از انواع پایانه های فروشگاهی را انتخاب کند.

برای دریافت مجوز ثبت اطلاعات پایانه فروشگاهی نیاز است که ثبت نام مودی به وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تایید شود. و بعد از ورود به ثبت نام الکترونیک به وسیله بخش " سایر خدمات " قسمت " ثبت مشخصات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی" را انتخاب کرد و اطلاعات مربوط به پایانه فروشگاهی را ثبت نمود.

تعریف پایانه فروشگاهی

پایانه فروشگاهی همان رایانه، دستگاه کارتخوان بانکی (pos)، درگاه پرداخت الکترونیکی یا هر وسیله دیگری که امکان اتصال به شبکه های الکترونیکی پرداخت رسمی کشور و سامانه مودیان را داشته و از قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی برخوردار باشد.

اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان

تمام صاحبان مشاغل (صنفی و غیر صنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصل های چهارم و پنجم باب سوم قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366/12/03 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مشمول این قانون می باشند.

در این قانون هرموقع از کلمه مؤدی استفاده می شود، منظور اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان است مگر خلاف آن مشخص شده باشد.

دقت داشته باشید که تمام صاحبان مشاغل چه صنفی (برای مثال سوپر مارکت ها، خیاط ها، طلا فروشان، نانواها و غیره) چه غیر صنفی ( برای مثال وکلا و پزشکان و غیره) و همچنین اشخاص حقوقی مانند شرکت ها می بایست این قانون را رعایت نمایند.

تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان

تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس موادر قانونی آن به شرح زیر است

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 2 این قانون:

کلیه اشخاص مشمول مکلفند به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، نسبت به ثبت نام در سامانه مؤدیان اقدام کنند. خرده فروشیها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مؤدیان ، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی می باشند.

استفاده از پایانه فروشگاهی برای مؤدیانی که مستقیما" با مصرف کننده نهایی ارتباط ندارند، الزامی نیست؛ اما مؤدیان مذکور موظفند کلیه صورتحساب های خود را به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، از طریق سامانه مؤدیان صادر کنند.

سازمان با همکاری اتاق اصناف ایران مکلف است نسبت به آموزش، توانمند سازی و مشاوره به اشخاص مشمول اقدام کند. کارگروهی مرکب از نمایندگان سازمان اتاق اصناف ایران و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در هر استان تشکیل می شود.

کارگروه مذکور موظف است که به صورت سالانه درخواست مودیانی که اظهار به عدم توانایی در استفاده از پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را دارند، بررسی کند و در صورتی که این کارگروه با در نظر گرفتن شرایط مودی نظیر ویژگی های جسمی، منطقه جغرافیایی، سابقه مالیاتی و زیر ساخت ها و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری تشخیص به ناتوانی و یا توانایی کمتر وی در استفاده از پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را دهد، شرکتهای معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی موظف خواهند بود نسبت به آموزش، توانمند سازی، نصب و راه اندازی پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان برای این دسته از مودیان اقدام کنند، به نحوی که مسئولیتها و جریمه های عدم صدور صورتحساب الکترونیکی از طریق سامانه مودیان به نیابت از این قبیل مودیان بر عهده شرکتهای معتمد ارائه کننده خدمات مالیاتی خواهد بود.

این مسئولیت و جریمه های موضوع این قانون، شامل مواردی که عدم صدور صورتحساب الکترونیکی ناشی از کتمان درآمد توسط مودی می باشد، نخواهد بود. مودیان مذکور مکلفند کارمزد (تعرفه) استفاده از خدمات شرکتهای معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی که مطابق با ترتیبات ماده 26 این قانون تعیین میشود را پرداخت نمایند.

تبصره- فهرست مودیانی که به دلیل ارائه کالا و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده و نیز ماهیت کسب و کار آنها ، امکان عضویت در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی را ندارند، به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و پساز تصویب هیئت وزیران، حداکثر تا پایان دی ماه هر سال برای عملکرد سال بعد توسط سازمان، اعلام خواهد شد.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 3 قانون:

سازمان موظف است حداکثر ظرف مدت پانزده ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، سامانه مؤدیان را راه اندازی و امکان ثبت نام مؤدیان در سامانه و صدور صورتحساب الکترونیکی را از طریق سامانه مزبور فراهم کند.

تبصره 1 - سامانه مؤدیان باید به گونه ای طراحی شود که امکان پاسخگویی به استعلامات الکترونیکی در خصوص اعتبارسنجی مؤدیان و أخذ
و ارائه استعلامهای لازم به دستگاههای اجرائی را از طریق بسترهای یکپارچه دولت اعم از سامانه دولت همراه و مرکز ملی تبادلات اطلاعات موضوع تبصره  (2) ماده (67) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1395/12/14 فراهم کند. همچنین سامانه مؤدیان باید قابلیت فراخوان و تبادل اطلاعات را از طریق مرکز ملی تبادلات اطلاعات داشته باشد.

تبصره 2 - سه ماه پس از انقضای مهلت مذکور در این ماده، فقط صورتحسابهای الکترونیکی که از طریق سامانه مؤدیان صادر شده باشد، از سوی سازمان معتبر شناخته شده و مبنای محاسبه اعتبار مالیاتی برای مؤدیان خواهد بود.

تبصره 3 - مودیان به وسیله پایانه فروشگاهی، که دارای حافظه مالیاتی و تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری می باشد مبادرت به صدور
صورتحساب الکترونیکی می نماید. ویژگی ها و مشخصات فنی پایانه فروشگاهی، حافظه مالیاتی و تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری مربوط، نحوه تبادل اطلاعات میان حافظه مالیاتی با سامانه مودیان توسط کارگروه راهبری سامانه مودیان تعیین می شود.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 4 قانون:

اصل بر صحت اطلاعات ثبت شده مؤدی در سامانه مؤدیان است، مگر خلاف آن اثبات شود. مأموران مالیاتی، جز در مواردی که مؤدی از ثبت نام در سامانه امتناع کرده و یا به ترتیبی که در ماده (9) ذکر شده، اثبات شود که در ثبت اطلاعات خود در سامانه مؤدیان تخلف نموده است، حق
مراجعه به محل فعالیت مؤدی و مطالبه دفاتر ، اسناد و مدارک وی و رسیدگی به آنها را ندارند.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 5 قانون:

فرایند کلی ثبت معاملات و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در سامانه مؤدیان به صورت زیر است:

الف - صورتحساب الکترونیکی، توسط فروشنده از طریق سامانه مودیان صادر میشود. در مورد مؤدیانی که مستقیما با مصرف کننده نهایی ارتباط دارند، عملیات ثبت فروش و صدور صورتحساب الکترونیکی، توسط پایانه فروشگاهی انجام میشود.

ب - در صورتی که خریدار، مصرف کننده نهائی نبوده و خود عضو سامانه مؤدیان باشد، صورتحساب الکترونیکی صادر شده توسط فروشنده، به صورت خودکار به کارپوشه وی در سامانه مؤدیان منتقل میشود و به عنوان اعتبار مالیاتی برای او منظور می شود.

تبصره - مؤدیان مالیاتی مکلفند ظرف مدت سی روز از تاریخ درج صورتحساب الکترونیکی در کارپوشه مؤدیان نسبت به اعلام پذیرش یا عدم پذیرش این صورتحساب ها اقدام کنند. عدم اظهارنظر ظرف مدت مذکور به منزله تأیید صورتحساب مربوط می باشد.

پ - در پایان هر دوره سه ماهه، بدهی مالیات بر ارزش افزوده مؤدی که عبارت است از ما به التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی در طول دوره، طبق مقررات توسط سامانه محاسبه می شود و در صورتی که مالیات فروش مؤدی بیشتر از مالیات خرید (اعتبار
مالیاتی) وی باشد، مؤدی موظف است ما به التفاوت را به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، به حساب سازمان واریز کند. متقابلا در صورتی که مالیات فروش مؤدی کمتر از مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی باشد، سازمان موظف است با رعایت ترتیبات قانونی مربوطه مابه التفاوت را به مؤدی مسترد کند.

ت - پس از اتمام مواعد مقرر در ماده (3) این قانون، مأموران مالیاتی جز در مواردی که در این قانون اجازه داده شده، نباید در تشخیص بدهی مالیات بر ارزش افزوده اشخاص مشمول دخالت کنند.
ث- به منظور تکمیل اطلاعات سازمان در خصوص مؤدیانی که عضو سامانه مؤدیان نبوده یا بدون صدور صورتحساب الکترونیکی اقدام به فروش می کنند، سامانه مؤدیان باید به گونه ای طراحی شود که مؤدی بتواند خریدهای خود را که فروشنده برای آنها صورتحساب الکترونیکی صادر نکرده است، به سازمان اطلاع دهد.

تبصره- گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف است امکان انتقال الکترونیکی و برخط اطلاعات مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده توسط وارد کنندگان را به سامانه مؤدیان از طریق مرکز ملی تبادل اطلاعات فراهم کند.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 6 قانون:

جمع صورتحسابهای الکترونیکی صادره توسط هر مؤدی در هر دوره مالیاتی نمی تواند بیشتر از سه برابر فروش اظهار شده وی در دوره مشابه سال قبل، که مالیات آن به سازمان پرداخت شده یا ترتیب پرداخت آن داده شده است، باشد.

جمع صورتحساب های الکترونیکی صادر شده در هر دوره مالیاتی برای واحدهای جدید تاسیس یا واحدهای فاقد سابقه مالیاتی نمی تواند بیش از سه برابر معافیت سالانه موضوع ماده 101 قانون مالیات های مستقیم باشد صدور صورت حساب الکترونیکی بیش از حد مجاز مقرر در این ماده برای کلیه مودیان منوط به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده متعلقه یا تعیین ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی یا ارائه تضامین کافی خواهد بود، در غیر این صورت به صورت حساب الکترونیکی صادر شده اعتبار مالیاتی تعلق نمی گیرد.

آیین نامه اجرائی این ماده ظرف مدت 6 ماه از لازم الاجرا شدن این قانون توسط سازمان تهیه می شود و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد. آیین نامه مذکور باید به گونه ای تنظیم شود که راه اندازی کسب و کارهای جدید و فعالیت بنگاه های اقتصادی با مشکل مواجه نشده و در عین حال، مانع شکل گیری مودیان صوری در نظام مالیاتی کشور شود.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 7 قانون:

صورتحساب های الکترونیکی ثبت شده در سامانه مؤدیان به منزله ثبت آنها در سامانه فهرست معاملات موضوع ماده (169) قانون مالیات های مستقیم است و فروشنده و خریدار تکلیف اضافی در این مورد نخواهند داشت.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 8 قانون:

مؤدیانی که از ثبت نام در سامانه مؤدیان خودداری کنند و نیز خرده فروشی ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، در صورتی که از پایانه فروشگاهی استفاده نکنند، مشمول امتیاز مذکور در ماده (4) این قانون نمی باشند. سازمان موظف است معادل مالیات متعلق به فروشمؤدیان موضوع این ماده را به هر طریق ممکن از جمله مراجعه به محلهای فعالیتو رسیدگی به دفاتر، اسناد و مدارک آنان (اعم از فیزیکی و الکترونیکی) یا هرگونه مدارک و قرائنی که به دست می
آورد، تعیین و مطالبه کند.

در تعیین مالیات متعلق به این مؤدیان، هیچ گونه اعتبار مالیاتی برای خریدهای آنان منظور نخواهد شد. مؤدیان مزبور، در صورت اعتراض به میزان فروش اعلام شده توسط سازمان، می توانند با ارائه اسناد و مدارک مثبته به مراجع دادرسی مالیاتی مراجعه کنند.

تبصره - در صورتی که مؤدی موضوع این ماده قبل یا حین دادرسی به عضویت سامانه مؤدیان در آید، سازمان موظف است اعتبار مالیاتی وی را مطابق اعلام سامانه مؤدیان پذیرفته و از بدهی مالیاتی او کسر کند.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 9 قانون:

در صورتی که مؤدی ، برخی از فعالیتها و یا معاملات خود را کتمان کند، یا از صدور صورتحساب های خود ازطریق سامانه مودیان خودداری کرده یا در ثبت قیمت با مقدار فروش مرتکب کم اظهاری یا بیش اظهاری شده باشد، سازمان موظف است موارد تخلف مؤدی را از طریق سامانه مؤدیان به اطلاع وی برساند. در صورتی که مؤدی موارد مزبور را پذیرفته و آنها را در کارپوشه خود در سامانه مؤدیان ثبت یا صلاح کند، صرفا مشمول جریمه های موضوع ماده (22) این قانون خواهد شد

در صورتی که مؤدی، آن موارد را نپذیرفته و از ثبت یا اصلاح آنها در سامانه مؤدیان امتناع کند، سازمان مراتب تخلف مؤدی را با اسناد و مدارک مثبته به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع می دهد. در صورت تأیید تخلف توسط هیأت حل اختلاف مالیاتی، سازمان می تواند با مراجعه به مؤدی یا مطالبه دفاتر و اسناد او، نسبت به حسابرسی دوره های مالیاتی سال تخلف اقدام نماید. علاوه بر این، مؤدی متخلف مشمول جریمه های موضوع ماده (22) این قانون خواهد بود.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 10 قانون:

اشخاص مشمول مکلفند شماره حساب یا حسابهای بانکی و شناسه یکتای یا درگاه های پرداخت الکترونیکی مورد (Pos) دستگاه های کارتخوان بانکی استفاده برای فعالیت شغلی خود را به سازمان اعلام کنند.

تبصره – در موارد استفاده از حساب بانکی یا دستگاه کارتخوان بانکی (pos) یا درگاه های پرداخت الکترونیکی جدید، اشخاص مشمول مکلفند اطلاعات آنها را بلافاصله از طریق کارپوشه خود در سامانه مؤدیان به سازمان اعلام کنند.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 11 قانون:

بانک مرکزی مکلف است با همکاری سازمان ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجراء شدن این قانون، نسبت به ساماندهی دستگاه های کارتخوان بانکی و یا درگاه های پرداخت الکترونیکی اقدام نموده و با ایجاد  تناظر بین آنها با مجوز فعالیت و شماره اقتصادی بنگاه های اقتصادی، به هر یک از پایانه های فروش، شناسه یکتا اختصاص دهد.

پس از تخصیص شناسه مذکور، کلیه تراکنش های انجام شده از طریق حساب های بانکی متصل به دستگاه های کارت خوان بانکی و نیز درگاه های پرداخت الکترونیکی به عنوان تراکنش های بانکی مرتبط با فعالیت شغلی صاحب حساب بانکی محسوب شده و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است، در چهارچوب قانون و مقررات مربوطه، اطلاعات این تراکنش های بانکی شامل مانده اول دوره، وجوه واریزی، وجوه برداشت شده و مانده آخر دوره هر حساب بانکی را به منظور تکمیل پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مودیان موضع 169 مکرر قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366/12/03 با اصلاحات و الحاقات بعدی به صورت بر خط در اختیارسازمان قرار دهد.

تبصره - پس از انقضای موعد (گذشت زمان) مذکور در این ماده، اتصال (pos) دستگاه های کارتخوان بانکی و یا درگاه های پرداخت الکترونیکی که تعلق آنها به مؤدی معین توسط سازمان امور مالیاتی تأیید نشده باشد، به شبکه پرداخت بانکی کشور ممنوع است. بانک مرکزی و حسب مورد کلیه بانک ها و ارائه دهندگان خدمات پرداخت موظف هستند مشخصات بهره برداران کلیه دستگاههای کارتخوان بانکی و پایانه های پرداخت الکترونیکی را به سازمان اعلام کنند.

در صورت تخلف از حکم این ماده، مرتکبان به مجازات درجه شش قانون مجازات اسلامی به غیر از حبس محکوم می شوند.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 12 قانون:

اشخاص مشمول مکلفند در صورتی که امکان صدور صورتحساب الکترونیکی به دلیل بروز حادثه یا نقصفنی فراهم نباشد مراتب را تا پایان روز اداری بعد، از طریق کارپوشه خود در سامانه مؤدیان یا به هر طریق دیگری که سازمان اعلام می کند، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند و تا زمان امکان پذیر شدن صدور صورتحساب الکترونیکی، فروش های خود را به ترتیبی که سازمان به موجب دستورالعملی مقرر می کند، ثبت و صورتحساب های صادره را به
سازمان ارسال کنند.

تبصره - حکم این ماده در صورتی که امکان ثبت در سامانه موضوع ماده 169 قانون مالیات های مستقیم فراهم نباشد نیز جاری است.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 13 قانون:

در صورتی که به هر دلیل اعم از تعطیلی (موقت یا دائم) و یا انحلال واحد کسب و کار، بهره برداری از پایانه فروشگاهی به طور موقت یا دائم متوقف شود، اشخاص مشمول مکلفند مراتب را ظرف مدت ده روز از توقف بهره برداری از طریق کارپوشه خود در سامانه مؤدیان حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند.

تبصره – در مواردی که تعطیلی واحد کسبی به حکم مراجع قانونی ذی ربط باشد و یا در موارد قوه قهریه یا بروز حوادث غیر مترقبه که مبتنی بر علل و جهاتی خارج از اراده اشخاص مشمول باشد و بر اثر آن اطلاع به سازمان ممکن نباشد، اشخاص مشمول تا رفع موانع قهریه مذکور از رعایت مهلت زمانی مقرر در این ماده مستثنا می باشند.

• تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بر اساس ماده 14 قانون:

اشخاص مشمولی که نسبت به تغییر شغل یا محل فعالیت، تغییر مالکیت یا اجاره واحد کسب و کار اقدام می کنند، مکلفند ظرف مدت ده روز تغییرات انجام شده را از طریق کارپوشه خود در سامانه مؤدیان حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی اعلام نمایند.

شناسه یکتای حافظه مالیاتی در سامانه مودیان چیست؟

در راستای اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان ،سازمان امور مالیاتی و بانک به توافق رسیدند که مودیان جهت دریافت درگاه های پرداخت اینترنتی و یا داشتن دستگاه کارتخوان ( POS )  باید در سامانه مودیان ثبت نام و عضو شوند و شناسه یکتای مالیاتی مربوطه را دریافت کنند.

شناسه یکتای حافظه مالیاتی، شناسه ای منحصر به فرد است که به هر حافظه مالیاتی در سطح کشور اختصاص داده شده و متشکل از 6 کارکتر می باشد. بعد از تکمیل کردن ثبت نام و تایید کردن مشخصات ثبت شده توسط مودی، شناسه یکتای حافظه مالیاتی از طرف سازمان امور مالیاتی کشور به شکل پیامک برای مودیان ارسال خواهد شد. در ضمن مودیان بدون دریافت شناسه حافظه مالیاتی ( یا همان شناسه یکتا ) از سازمان امور مالیاتی توانایی صدور صورتحساب ندارند.

تعریف حافظه مالیاتی

نوعی حافظه الکترونیکی است که برای ثبت و نگهداری اطلاعات مندرج در صورتحساب های الکترونیکی و انتقال آن به سامانه مودیان مورد استفاده قرار می گیرد.

• حافظه مالیاتی می تواند به شکل سخت افزاری یا نرم افزاری باشد.
• حافظه مالیاتی تحت نظارت سازمان، توسط مودی برای ثبت صورتحساب الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد.
• هر حافظه مالیاتی باید دارای شماره شناسه یکتا باشد.
• شناسه یکتای حافظه مالیاتی توسط سازمان اختصاص داده می شود.

صورتحساب الکترونیکی در سامانه مودیان چیست؟

به موجب قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان ، افراد مشمول این قانون می بایست به عضویت سامانه مودیان درآیند و موظف هستند برای فروش همه محصولات و خدمات خود صورتحساب الکترونیکی صادر کنند و سپس اطلاعات این صورتحساب های صادر شده را در زمان های معین و مشخص شده تهیه و تنظیم کنند و برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

همانطور که بیان شد صورتحساب الکترونیکی دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی با طول22 کارکتر است و صدور آن توسط پایانه های فروشگاهی انجام خواهد شد. در اینجا رابطه پایانه فروشگاهی و صورتحساب الکترونیکی را فرا گرفتیم و متوجه شدیم که پایانه های فروشگاهی ابزاری برای صدور صورت حساب های الکترونیک هستند.

تعریف صورتحساب الکترونیک

صورتحساب الکترونیک صورتحسابی است دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که اطلاعات مندرج در آن، در حافظه مالیاتی فروشنده ذخیره م یشود.

مشخصات و اقلام اطلاعاتی صورتحساب الکترونیکی ، متناسب با نوع کسب و کار توسط سازمان تعیین و اعلام می شود. در مواردی که از دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیکی به عنوان پایانه فروشگاهی استفاده می شود، رسید یا گزارش الکترونیکی پرداخت خرید صادره در حکم صورتحساب الکترونیکی است.

کارپوشه مودیان چیست؟

کارپوشه مودیان چیست؟ کارپوشه مودیان به عنوان یک هویت و کانال ارتباطی برای تبادل اطلاعات بین مودی و سازمان امور مالیاتی است.

در سامانه مودیان هر مودی دارای یک کارپوشه مخصوص به خود است. همه مودیان پس از ثبت نام در سامانه مودیان به وسیله کارپوشه مودیان می توانند اطلاعات مالی و مالیاتی خود را مشاهده نمایند و برای پیگیری فرآیند های مالیاتی مربوط به پرونده خود، می توانند خواسته های خود را به کمک کارپوشه مودیان به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

به عبارتی کارپوشه مودیان تنها درگاه ارتباطی بین مودی و سازمان امور مالیاتی می باشد. فعال بودن کارپوشه در سامانه مودیان به معنی آن است که آن واحد تجاری یا سازمان از نظر سازمان امور مالیاتی شرایط لازم برای دریافت مالیات و ارزش افزوده از خریداران را دارد.

در اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان فروشندگان کالا یا خدمات مکلف هستند بعد از عضویت و ثبت نام در سامانه مودیان، برای همه فروش ها اعم از کالا و خدمات، صورتحساب الکترونیکی مطابق استانداردهای سازمان امور مالیاتی صادر کنند و اطلاعات آن را به سامانه مودیان ارسال کنند.

اطلاعات بعد از صحت سنجی و ثبت در پایگاه اطلاعاتی سامانه مودیان مبنای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده مودی قرار می گیرد. همچنین مودیان به وسیله کارپوشه خود می توانند صورتحساب های صادره در جریان مبادلات تجاری خود را مشاهده و تایید نمایند.

اگر مودی شرایط دریافت مالیات و عوارض ارزش افزوده از خریداران را از دست بدهد سازمان امور مالیاتی موظف است که کارپوشه ایشان را در سامانه مودیان غیرفعال کند. در ضمن در چنین شرایطی بانک مرکزی هم موظف هست به محض غیر فعال شدن کارپوشه، تمام پایانه های فروشگاهی مرتبط با آن غیر فعال گردند.

نکات مهم قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان 

کلیه کسانی که مشمول این قانون هستند باید به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی مقرر می کند در سامانه مودیان ثبت نام کنند و نکات مهم قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را به خاطر بسپارند.

خرده فروشی ها و واحدهای صنفی که به طور مستقیم با مصرف کننده نهایی سر و کار دارند، علاوه بر ثبت نام در سامانه مودیان موظف به استفاده از پایانه های فروشگاهی می باشند. در صورت ثبت نام نکردن شخص مشمول قانون در سامانه مودیان و عدم استفاده از پایانه های فروشگاهی و صادر نکردن صورتحساب الکترونیکی، سازمان امور مالیاتی وظیفه دارد مراتب تخلف را به آن مودی و مرجع صادر کننده مجوز فعالیت آن مجموعه متخلف اعلام نماید.

مرجع مذکور هم مکلف است حداکثر طی یک هفته از زمان اعلام سازمان مالیاتی به آن واحد کسب و کار اخطار کتبی دهد ، سپس اگر آن واحد متخلف ظرف 10 روز از تاریخ دریافت اخطار در سامانه مودیان ثبت نام نکند برای بار اول به مدت 2 هفته و برای بار دوم از 2 ماه تا 6 ماه با اعلام مرجع صدور مجوز توسط نیروی انتظامی ( و در مورد کسب و کارهای مجازی توسط کار گروه تعیین مصادیق مجرمانه ) تعطیل یا مسدود خواهد شد.

اگر بعد از 15 روز، مرجع صادر کننده مجوز تعطیلی واحد متخلف را به نیروی انتظامی یا کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه ابلاغ نکند ، سازمان امور مالیاتی موظف می باشد که خودش تعطیلی آن واحد متخلف را به نیروی انتظامی یا کار گروه مذکور اعلام و ابلاغ کند. به همین موجب مرجع صادر کننده مجوز با متخلف در پرداخت جریمه ها و مالیات مربوطه مسولیت تضامنی خواهد داشت.

در صورت تداوم تخلف واحد کسب و کار بعد از طی یک سال مجوز فعالیت آن واحد اقتصادی توسط مرجع صادر کننده ابطال خواهد شد. در پایان بانک مرکزی نیز وظیفه دارد درگاه های الکترونیک و پایانه های پرداخت واحد متخلف را در بازه زمانی تعطیلی و معلق بودن آن واحد مسدود یا غیر فعال نماید.

سایر تعاریف در قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان

در مطالب بالا سعی شد انواع تعاریف مندرج در فصل اول ماده 1 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را شرح دهیم.

در ادامه دو موضوع دیگر را که شامل شرکت های معتمد ارائه کننده خدمات مالیاتی و کارگروه راهبری سامانه مودیان هست را برای تکمیل مطالب برای شما بیان می کنیم.

تعریف شرکت های معتمد ارائه کننده خدمات مالیاتی

شرکت های معتمد ارائه کننده خدمات مالیاتی، اشخاص حقوقی دارای پروانه می باشند که براساس ضوابط و دستورالعمل های ابلاغ شده از طرف سازمان، برای ارائه مشاوره و آموزش های لازم به مودیان، نصب و پشتیبانی تجهیزات مورد نیاز برای ارائه خدمات مالیاتی از قبیل خدمات مربوط به صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی و سایر امور غیرحاکمیتی (به تشخیص سازمان) با سازمان امور مالیاتی همکاری می کنند.

تعریف کارگروه راهبری سامانه مودیان

با هدف سیاستگذاری در چهارچوب قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان و با رعایت کردن اسناد بالا دستی و ایجاد هماهنگی میان نهادهای ذی ربط و همچنین تدوین استانداردهای تبادل اطلاعات، در چهارچوب ملی تعامل پذیری اطلاعات، کارگروهی با حضور نمایندگان تام ­الاختیار سازمان و وزارتخانه های : ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنعت، معدن و تجارت و اطلاعات و بانک مرکزی تشکیل می شود.

• نمایندگان عضو کارگروه راهبری سامانه مودیان می بایست از بین کارکنان دستگاه های اجرائی مذکور انتخاب گردند.
• کارگروه راهبری سامانه مودیان به ریاست رئیس سازمان تشکیل می گردد.
• مصوبات این کارگروه پس از تأیید وزیران امور اقتصادی و دارایی و ارتباطات و فناوری اطلاعات لازم ­الاجراء می باشد.

تجربه سایر کشورها در اجرای قانون پایانه های فروشگاهی

جالب است بدانید که کشورهای متعددی قانون پایانه های فروشگاهی را در کشور خود اجرا کرده اند و صاحب تجربه هستند.

کشور عزیز ما ایران به طور نسبی از خیلی از کشورها در این مورد عقب افتاده است و همانطور که کشورهای مختلف با اجرای این قانون و امثال آن، مالیات ستانی و محاسبه مالیات را مکانیزه و هوشمند کرده اند کشور ما به دلیل نبود چنین قوانینی هنوز به صورت سنتی و دستی به رسیدگی مالیاتی، محاسبه و اخذ مالیات می پردازد. تجربه کشورهایی که به اجرای قانون پایانه های فروشگاهی پرداخته اند به ترتیب سال اجرا به شرح زیر است :

کره جنوبی 2005 ، اسلواکی 2008 ، سوئد 2010 ، پرتغال 2012 ، کانادا 2013 ، مجارستان 2014 ، بلژیک 2014 ، اتریش و اسلووانی و جمهوری چک 2016 ، روسیه و نروژ و ایتالیا 2017 ، هند 2021.